Mavzu: Abu Ali ibn Sino va Luqmoni Hakimning tibbiyotga oid qarashlari Abu Ali ibn Sino (980–1037)

Luqmoni Hakim haqida qisqacha ma’lumot

• Oyatda ta’kidlanganidek, Luqmon – hakim bo‘lgan dono bir shaxs. “Hakim” deb, so‘zi va ishida o‘ta aniqlik bo‘lgan kishiga aytiladi. U zot Luqmoni Hakim nomi bilan shuhrat qozongan. Ibn Abbos (roziyallohu anhumo) ta’kidlashicha, Luqmoni Hakim habashiy qul bo‘lgan. U xojasining bergan savoliga javoban: “Eng shirin go‘sht ham, eng bemaza go‘sht ham, yurak va tildir”, deb aytgan hikmatli so‘zi rivoyat qilinadi. Otasi Bouro. U Ozar (Torax) avlodidan bo‘lib, Ayyub (alayhissalom)ning singlisi yoki xolasining o‘g‘lidir. Luqmoni Hakim ming yil umr ko‘rgan. U Dovud (alayhissalom) zamonigacha yashagan va u zotdan ilmu hikmat o‘rgangan. Luqmoni Hakim Dovud (alayhissalom) payg‘ambar bo‘lgunga qadar, muftiylik qilgan.

• U zot mingta payg‘ambarga shogird bo‘lgan. Shuningdek, yana boshqa mingta payg‘ambarga ustozlik qilgan. Qaysi hunar bilan shug‘ullangani haqida ixtilof bor: tikuvchilik yoki duradgorlik yoxud podachilik. U zotning payg‘ambar yoki valiy ekani borasida turli qarashlar bor. Jumladan, Imom Ikrima, Suddiy va Sha’biy (rahimahumulloh) Luqmoni Hakim payg‘ambar bo‘lgan, desalar, qolgan ulamolar u hakim bo‘lgan, deyishgan. Zero, u zot to‘g‘risida Qur’oni karimda ham, hadisi shariflarda ham, aniq ma’lumot kelmagan. Faqat Qur’oni karimdagi bir sura u zotning nomi bilan atalgan hamda aynan o‘sha surada o‘z o‘g‘liga qilgan nasihatlari keltirilgan, xolos. Alloh taolo aytadi:
• «Eslang, Luqmon o‘g‘liga nasihat qilib, degan edi: «Ey o‘g‘ilcham! Allohga shirk keltirmagin! Chunki shirk ulkan zulmdir» (Luqmon surasi, 13-oyat).

• (Luqmon yana dedi): «Ey o‘g‘ilcham! Shubha yo‘qki, agar xantal (o‘simligining) urug‘idek (yaxshi yoki yomon amal qilinadigan) bo‘lsa, bas, u (amal) biror xarsang tosh ichida yo osmonlarda yoki yer ostida bo‘lsa, o‘shani ham Alloh keltirur. Zero, Alloh lutfli va ogoh zotdir. Ey o‘g‘ilcham! Namozni barkamol ado et, yaxshilikka buyur va yomonlikdan qaytar hamda o‘zingga yetgan(balolar)ga sabr qil! Albatta, mana shu puxta ishlardandir. Odamlarga (kibrlanib) yuzingni burishtirmagin va yerda kerilib yurmagin! Chunki, Alloh barcha kibrli, maqtanchoq kimsalarni suymas. (Yurganingda) o‘rtahol yurgin va ovozingni past qilgin! Chunki ovozlarning eng yoqimsizi eshaklar ovozidir» (Luqmon surasi, 16–19-oyatlar).

E’tiboringiz uchun rahmat