Mavzu №9: hissiy va idrokiy oʻrganish, uning

Fahmiy bilish, asosan, birliklarni yakkalik, hodisa, voqea va oqibat (qisq. YaHVO) sifatida tahlil va tavsif etgani sababli bunda tadqiq usuli fanda atomistik tahlil deb ham yuritiladi.


Fahmiy bilimlar istagan fanda, jumladan, tilshunoslikda beqiyos ahamiyatga ega. Ular barcha turdagi nazariv ishlar uchun zamin, moddiv asosdir.


Falsafiy-metodologik adabiyotlarda narsani fahmiy o'rganish usullari empirizm, nominalism, sensualism, atomism, fenomenologism kabi atamalar bilan ham nomlanadi. Aytib o'tganimizdek, bu atamaiar narsa va tadqiq usulining turli qirralariga ishora qilib turadi.


Ma'ruza davomida shuni ta’kidlaymizki, barcha fanlarda bo’lgani kabi filologiyada ham hozirgi kunda fahmiy bilim beradigan tadqiqotlar salmog'i juda yuksak, lekin baribir hali ham yetarli emas va davr yangi-yangi tavsifiy ishlar uchun zaruriyat tug'dirmoqda.


3. Idrokiy bilim va amal.


Falsafiy-metodologik adabiyotlarda narsani fahmiy o`rganishga zid turgan bilish usuli
ratsional, teoretik, kauzal, logik, sintetik kabi baynalmilal,
umozritelnoye, obobshayushee kabi ruscha va
aqliy, idrokiy, mantiqiy, nazariy, ichki, botiniy kabi o'zbekcha atamalar bilan nomlanadi. Ruscha va o'zbekcha adabiyotlarda baynalminal atamalarning barchasini uchratish mumkin. Oldingi ma'ruzalarimizda sharhlangan sabablarga ko`ra biz idrokiy atamasidan foydalanamiz. Eslatib o'tilgan «Falsafa» o'quv qo'llanmalarida bu o'rinda mantiqiy va aqliy atamalari ishlatilgan.