Mavzu №7 : Bolalarda qon yaratish a’zolarini anatomo-fiziologik hususiyatlari. Qon yaratish tizimini ko’rikdan o’tkazish, palpatsiya: periferik va mezenterial limfa tugunlari

periferik limfatik tugunlar: 

Palpatsiya  ikki  qo’lning  ko’rsatkich  va  o’rta  barmoqlari  yordamida  simmetrik 

holda  bajariladi,  bunda  palpatsiya  qilinayotgan  tugunlarni  suyak  yoki  mushak 

to’qimalariga  siqishga  harakat  qilinib,  teri  osti  biriktiruvchi  to’qimalarida 

joylashgan limfatik tugunlar paypaslanadi. 

Palpatsiya quyidagi tartibda bajariladi: ensa, quloq orqasi- so’rg’ichsimono’simta, 

jag’ tagi– quyi jag’ning burchagi osti, iyak tagi,old bo’yin sohasi – ko’krak suyagi-

o’mrov,so’rg’ichsimon mushaklarningold chekkasi bo’ylab, bo’yin orqasi–ko’krak 

suyagi-  o’mrov,  so’rg’ichsimon  mushaklarning  orqasida,  o’mrov  tepasi  –o’mrov 

tepasidagi chuqurchalarda, o’mrov tagi – o’mrov tagi chuqurchalarida, qo’ltiq tagi 

–  qo’ltiq  tagi  chuqurchalari,  tirsaklardagi  –  tirsakning  ikki  boshli  mushaklari 

tarnovchalarida  va  teparoqda,  torakal  katta  ko’krak  mushagining  pastkichetida, 

chov qismi–chov qismi sohasida, tizza tagida–tizzaning bukilish joylarida. 

Iyak osti limfatik tugunlari barmoqlarningorqadan oldinga qaratilgan ehtiyotkorona 

harakati  bilan  iyak  osti  sohasi  o’rta  chizig’i  atrofida  paypaslanadi.Qo’ltiq  osti 

limfatik  tugunlarini  tekshirish  paytida  shifokorning  qo’llari  qovurg’alarga 

perpendikulyar holatda joylashadi. Barmoqlar qo’ltiq osti chuqurchalariga chuqur 

kiritiladi.  YUmshoq  to’qimalar  qovurg’alarga  siqilgan  holda  barmoqlar  ko’krak 

qafasi  pastki  tomoniga  yo’naladi.  Tirsak  tugunlari  quyidagi  tarzda  palpatsiya 

qilinadi:  bemorning  qarama-qarshi  qo’li  bilagining  pastki  uchdan  bir  qismini 

ushlab,  uning  qo’lini  tirsak  bo’g’imidan  bukiladi  va  keyin  shifokor  boshqa 

qo’lining (bemorning tekshirilayotgan qo’li bilan bir xil qo’li) ko’rsatkich va o’rta 

barmoqlari bilan bo’ylama sirg’aluvchi harakatlar bilan sulcus bicipitalis lateralis 

etmedialis tirsak darajasi va bir oz yuqoriroqda paypaslanadi. 

---

 

14 

Agar  limfatik  tugunlar  palpatsiya  qilinsa,  unda  quyidagilarni  aniqlash  lozim 

miqdori (ko’p, kam, kamdan-kamuchraydigan); 

− kattaligi; 

− konsistensiyasi(yumshoq, elastik, tig’iz); 

− harakatchanligi; 

− atrofidagi tugunlarga munosabati (tugunlar bir-biridan ajralgan yoki paketlarga 

jipslashgan); 

− atrofidagi to’qimalarga, teriga va teri osti biriktiruvchi to’qimalariga munosabati 

(jipslashgan yoki jipslashmagan); 

− palpatsiya paytidagi sezuvchanligi (og’riqsezuvchan yoki og’riq sezmaydi). 

Sog’lom  bolalarda  3  gurux  limfa  tugunlari  3  darajada(bug’doy  doni,  mosh, 

no’xatdek)  kattalashib  jag’  osti,  qo’ltik  osti,  chov  sohalarida  palpatsiya  qilinadi. 

Limfa  tugunlari  palpatsiya  qilinayotganda  4  ta  qo’l  yarim  bukilgan  holda  bo’lib 

yengil  paypaslanadi  va  kattalashgan  limfa  tugunlar  yaqin  suyakka  fiksatsiya 

qilinadi.  Palpatsiya  qilinganda  uning  razmeri,  mikdori,  harakatchanligi, 

konsistensiyasi, atrof to’qimaga birikkan birikmaganligi, og’riq bor yoki yo’qligi 

aniqlanadi.  Limfa  tugunlari  lokal  yoki  tarqalgan,  yagona  yoki  ko’p  miqdorda 

kattalashgan bo’lishi mumkin. Limfa tugunlari 6 darajada kattalashadi.