Mavzu-4: hosilaviy qimmatli qog‘ozlar bozori. Ipoteka qimmatli qogʻozlar bozori reja

Ofset bitimi – ilgari ochilgan fyuchers shartnomasiga nisbatan qarama-qarshi yo‘nalishdagi bitim.
Kontango – joriy fyuchers narxi bazis aktivning joriy spot-narxidan baland bo‘lgan vaziyat.
Bekvardeyshn – joriy fyuchers narxi bazis aktivning joriy spot-narxidan past bo‘lgan vaziyat.
Odatda, fyuchers shartnomasi bo‘yicha savdo uning tugashidan 1 yil oldin ochiladi va to ijro sanasiga qadar yuritiladi. Bunda, bazis aktivning kelajakdagi narxi borasida bozor kutishlariga qarab joriy fyuchers narxi bazis aktivning spot-narxidan («bekvardeyshn» vaziyati) yoki, aksincha, undan yuqori bo‘lishi mumkin («kontango» vaziyati).
Shartnomaning tugash muddati qisqarib borishi bilan fyuchers narxi bazis aktivning spot-narxiga yaqinlashib boradi. Fyuchers shartnomasi ijro etiladigan paytda bazis aktivning fyuchers narxi doimo uning spot-narxiga teng bo‘ladi, aks holda arbitraj operatsiyalar amalga oshirish (bazis aktivni spot-bozorda xarid qilish yoki sotish, fyuchers shartnoma tuzish va uni zudlik bilan boshqa narxda ijro etish) imkoniyati mavjud bo‘ladi.
Biroq, umuman olganda, qayd etish joizki, fyuchers bozorida arbitraj operatsiyalar amalga oshirish uchun imkoniyatlar (forvard bozor bilan taqqoslaganda) ancha kamroq. Bu, birinchi navbatda, fyuchers shartnomalar likvidlik darajasining yuqori ekanligi bilan bog‘liq. Bundan tashqari, savdo qatnashchilarining pozitsiyalarini kundalik qayta baholash va schetda kafolat ta’minotini qo‘llab-quvvatlash zarurati oldindan belgilangan muddatga qayd qilingan summada pul mablag‘larini qarz olish va investitsiya qilishga imkon bermaydi, bu esa amalda olish mumkin bo‘lgan arbitraj foydasini nolga olib keladi.
Fyuchers shartnomalarini xedjirlash, umuman olganda, forvard shartnomalarini xedjirlash bilan bir xilda amalga oshiriladi, biroq fyuchers bozorida zarur bazis aktivga shartnoma yo‘q bo‘lgan vaziyat vujudga kelishi mumkin. Bu holatda xedjer turdosh (narx korrelyatsiyasi darajasi yuqoriroq) bazis aktivga fyuchers shartnomasi bo‘yicha pozitsiya ochishi mumkin⁴. Bunday strategiya «kross-xedjirlash» nomini olgan.