Mavzu-3: O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOLIQ SIYOSATI VA SOLIQ TIZIMI.
O`zbekiston Respublikasi soliq tizimining xususiyatlari..
Soliqlarning tasnifi va ularning turlari.
2.1.
2.2.
2.1. O`zbekiston Respublikasining soliq tizimining xususiyatlari.
O`zbekiston respublikasining soliq tizimi
Yuridik shaxslar
Jismoniy shaxslar
Oliy Majlis, Prezident, Vazirlar Mahkamasi
Soliq, fuqaro, jismoniy va ma`muriy kodekslar va boshqa qonunlar
Davlat soliq xizmati, prokuratura, davlat bojxona qo`mitasi
Yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarning yig`indisi soliqlar tizimi deb tushuniladi. Soliq kodeksining 23-moddasiga ko`ra 2018 yilda
I. Soliqlar tarkibiga quyidagilar kiradi:
1) Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig`i;
2) jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i;
3) qo`shilgan qiymat solig`i;
4) aksiz solig`i;
5) yer qa`ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to`lovlar;
6) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq.
7) mol-mulk solig`i;
8) yer solig`i;
9) obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig`i; -O'zbekiston Respublikasining 2017 yil 29 dekabrdagi O'RQ-454-sonli Qonuniga asosan chiqarilgan— Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 01.01.2018 y., 03/18/454/0493-son Bu soliq Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig`i tarkibiga qo’shildi;
10) benzin, dizel yoqilg`isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq
II. Majburiy to`lovlarga quyidagilar kiradi:
1) davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy to'lovlar:
a)yagona ijtimoiy to'lov;
b)byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga fuqarolarning sug’urta badallari (8% ish haqidan);
v)davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy ajratmalar:
V.1)Respublika yo'l jamg’armasiga yig’imlar;(1,4)
v.2) byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga majburiy ajratmalar (1,5)
v.3) Umumta’lim maktablari, kasb-hunar kollejlari, akademik litseylar va tibbiyot muassasalarini rekonstruktsiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg’armasiga majburiy ajratmalar (0,3)
3) davlat boji;
4) bojxona to`lovlari;
5) ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko`rsatish huquqi uchun yig`im.
III. Soliq solishning soddalashtiril-gan tartibida to`lanadigan soliqlar:
1) yagona soliq to`lovi;
2) yagona yer solig`i;
3) tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo`yicha qat`iy belgilangan soliq.
Yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarning yig`indisi soliqlar tizimi deb tushuniladi. Soliq kodeksining 23-moddasiga ko`ra 2019 yilda
I. Soliqlar tarkibiga quyidagilar kiradi:
1) Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig`i;
2) jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i;
3) qo`shilgan qiymat solig`i;
4) aksiz solig`i;
5) yer qa`ridan foydalanuvchilar uchun soliqlar va maxsus to`lovlar;
6) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq.
7) mol-mulk solig`i;
8) yer solig`i;
9) obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig`i; O'zbekiston Respublikasining 2017 yil 29 dekabrdagi O'RQ-454-sonli Qonuniga asosan chiqarilgan— Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 01.01.2018 y., 03/18/454/0493-son Bu soliq Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig`i tarkibiga qo’shildi;
10) benzin, dizel yoqilg`isi va gaz ishlatganlik uchun olinadigan soliq- O”R 24.12.2018 y. O'RQ-508-sonli Qonuniga asosan chiqarilgan-bekor qilingan
II. Boshqa majburiy to`lovlarga quyidagilar kiradi:
1) davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy to'lovlar:
a)yagona ijtimoiy to'lov;
b)Avtotransport yig’imlari
3) davlat boji;
4) bojxona to`lovlari;
5) ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko`rsatish huquqi uchun yig`im.
III. Soliq solishning soddalashtiril-gan tartibida to`lanadigan soliqlar:
1) yagona soliq to`lovi;
2) yagona yer solig`i;
3) tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo`yicha qat`iy belgilangan soliq.
Yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va boshqa majburiy to`lovlarning yig`indisi soliqlar tizimi deb tushuniladi. Yangi tahrirfagi Soliq kodeksining 17,18-moddasiga ko`ra 2020 yilda
I. Soliqlar tarkibiga quyidagilar kiradi:
1) qo‘shilgan qiymat solig‘i;
2) aksiz solig‘i;
3) foyda solig‘i;
4) jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i;
5) yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq;
6) suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq;
7) mol-mulk solig‘i;
8) yer solig‘i;
9) ijtimoiy soliq.
II . Yig’imlar ga quyidagilar kiradi:
1)Avtotransport yig’imlari
2) ayrim turdagi tovarlar bilan chakana savdo qilish va ayrim turdagi xizmatlarni ko`rsatish huquqi uchun yig`im.
Davlat bojini hisoblab chiqarish va undirish tartibi davlat boji to‘g‘risidagi qonun hujjatlarida belgilanadi.
III. Maxsus soliq rejimlari :
1) aylanmadan olinadigan soliq;
2) mahsulot taqsimotiga oid bitimlar ishtirokchilariga soliq solishning alohida tartibi;
3) maxsus iqtisodiy zonalar ishtirokchilariga va ayrim toifadagi soliq to‘lovchilarga soliq solishning alohida tartibi.
2.2. Soliqlarning tasnifi va ularning turlari.
Soliqlarning guruhlanishi
Kelib tushish manbasiga ko`ra
Hisoblash joyiga ko`ra
Soliqqa tortish obyektiga ko`ra
Iqtisodiy mohi-yatiga ko`ra
Umumdavlat
Mahalliy
Daromad
QQS
Aksiz
Yer qa’riidan foydalanganlik uchun
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun
Mulk
Yer
To`lov manbaida
Soliq xodimlari tomonidan
Daromad
Dividend
Foiz
Yer
Mulk
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun
Suv resurslaridan foydalanganish uchun
Oborotdan
Daromaddan
Mulkdan
QQS
Aksiz
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun
Daromad
Yer
Mol-mulk
Bevosita
Bilvosita
Daromad
Yer
Mulk
Yer qa’ridan foydalanganlik uchun
Suv resurslaridan foydalanganlik uchun
QQS
Transport vositalariga benzin, dizel, yoqilg`isi va suyultirilgan gaz ishlatganlik uchun -bekor qilindi
Aksiz
O`ZBEKISTONDA SOLIQ STAVKALARINING PASAYTIRILISHI (% da)
Soliq va boshqa majburiy to`lovlar turi
2000 yil
2018 yil
2019 yil
2020 yil
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig`i
31
2017-7,5
14
12
15
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig`i
15, 25, 36, 40
7,5 16,5, 22,5
12
12
Mikrofirma va kichik korxonalar uchun yagona soliq to`lovi yoki hozir aylanmadan soliq
15
5
4
4
Yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq
