Мавзу-10. Илмий-техник тарақҚиётни прогнозлаш 10. Илмий тадқиқот натижалари прогнозлаш объекти сифатида

13.5. Инновацион тадқиқот лойиҳалари ва уларнинг натижаларини прогнозлаш.
Илмий техника тараққиётининг босқичларини таҳлил қилиш, уларни бир биридан фарқи ва вазифаларини аниқлаб беради. Улар нафақат мақсади балки фаолияти кўрсатгичлари моҳияти билан ҳам фарқланиб туради.
Илмий техника тараққиётини ҳар бир босқичини прогнозлашда қуйидагича кетма-кетликка амал қилиниши лозим: фундаментал ва амалий тадқиқотларни прогнозлашда тизимли таҳлил ва синтез усулидан, экперт баҳолаш усулидан, сценарийлардан, “мақсадлар дарахти”ни тузишдан, морфологик таҳлиллардан фойдаланиш керак. Бу муаммоларни бир тизимга келтириш, қарорларни мақсадли натижаларини топиш, кўп сонли баҳолаш вариантларини тузиш, тадқиқотнинг энг мақбул йўналишини танлаш ва бошқа бир қатор имкониятлар яратади. Бу босқичда маълумотларнинг етарли бўлмаганли сабабли статистик усуллардан фойдаланиш қийинчилик туғдириши мумкин ва прогнозлаштирилаётган жараён қандай хусусиятга эга эканлигини аниқлаш қийин бўлади. Ушбу ҳолатда бевосита эксперт усулларидан кенг фойдаланилса мақсадга мувофиқ бўлади.
Ишланмаларни прогнозлаш. Бу босқични прогнозлашда, истеъмол ҳажмини аниқлаш, шу жумладан тармоқлар аро баланс усулидан ҳам фойдаланилади. Янги маҳсулотнинг техник иқтисодий кўрсатгичларини прогнозлашда эктрополяция, петентни ҳужжатлаштириш ва илмий техника ахборот таҳлили, эксперт баҳолаш усуллари комбинацияси усулларидан фойдаланилади. ишлаб чиқариш жараёнига тайёрлов, серияли ишлаб чиқариш ва экплуатация босқичларини прогнозлашда эксперт баҳолаш усулидан, экстрополяция усулидан, омиллар таҳлилидан, имитацион усулидан фойдаланилади. Бу босқични прогнозлашди, баланслаштирилган ҳисоб китоблар тизими асосий ўринда туради. Унинг таркибий қисми қуйидагилар иборат: истеъмол қилинадиган ва жамғариладиган маҳсулотларнинг ишлаб чиқариш баланси; миллий даромаднинг тақсимланиши ва ишлатилиши бўйича ишлаб чиқариш баланси; ишлаб чиқариш тармоқлар аро баланси ва маҳсулотларнинг тақсимланиши; меҳнат ресурслар баланси; асосий фонлар баланси; ишлаб чиқариш қуввати баланси; умумий моддий ва асосий турдаги маҳсулотлар баланси; моливий баланслар; барча турдаги ресурслар ва меъёрлари.