Mavzu. 1 Odam anatomiyasi va fiziologiyasi. Modda va energiya almashinuvi reja

Birinchi yordam berish. Sovuq olgan odamga shoshilinch ravishda yordam ko'rsatish kerak. Bemorni tezda issiq xonaga olib kirish, badanining sovuq urgan joyini isitish, qon aylanishini asli holiga keltirish zarur; buning uchun sovuq urgan joyni qo'l bilan uqalash, qo'lga sterillangan qo'lqop kiyib ohista massaj qilish kerak (qora yoki iflos qo'llar bilan massaj qilish mumkin emas, terida shish va pufakchalar bo'lganda ham massaj qilmaslik kerak). Yaxshisi paxtani, spirtga ho'llab artish kerak, keyin quruq paxta bilan artiladi. Sovuq olgan oyoq yoki qo'l vannada isitilsa (suvning harorati 18° dan 37° gacha) yana ham yaxshi bo'ladi. Sovuq olgan joyni sovunlab yuvib, kirdan tozalash kerak. Shundan keyin shikastlangan joyni quritish, sterillangan bog'lam qo'yish va issiq qilib o'rab qo'yish zarur. Sovuq urgan sohaga yog' va mazlar surtish mumkin emas, chunki bunda birlamchi xirurgik tozalashni o'tkazish qiyinlashadi. Bemorga issiq choy, kofe, sut ichirish, to'ydirib ovqatlantirish kerak, aroq va vino ichirish hamda tibbiyot muassasasiga tezroq olib borish lozim.

Sovuq oldirish ancha yengil bo'lganda bemor ambulatoriya sharoitida davolanadi, hamda yuqorida aytib o'tilgan tadbirlar bilan birga isituvchi aseptik bog'lam qo'yiladi, fizioterapiya (ultrabinafsha nurlar, solluks bilan isitish) va davolash gimnastikasi qo'llaniladi. Sovuq oldirishda qoqsholga qarshi zardob yuborish shart.

Sovuq olishining umumiy davosi zo'r berib bekamu ko'st ovqatlanish, infeksiyaga qarshi kurash, ko'plab vitamin iste'mol qilish, yurak-tomir tizimining funksiyasini yaxshilashdan iborat.

Sovqotish. Sovqotish sovuq oldirishdan farq qiladi. Bu holat uncha past bo'lmagan harorat uzoq vaqt ta'sir etishi, masalan, sovuq, zax xonada yashash, harorat tez-tez o'zgarib turishi va boshqalar natijasida paydo bo'ladi. Sovqotish ko'pincha oyoq-qo'l barmoqlarida va burunning uchida shish, qizarish paydo bo'lishi bilan yuzaga chiqadi. Sovqotishning oldini olish uchun sovuq ta'siridan saqlanish, organizmni chiniqtirish kerak. O'z vaqtida ovqatlanish (kaloriyali) va damolish, badanni sochiq bilan ishqalab artish katta ahamiyatga ega.