Mavzu-1 “ Linvistik va metodik tadqiqot asoslari maxsus kursiga kirish” fanining kursning maqsad va vazifalari

Миқдорўзгаришларнингсифатўзгаришларигаўтишқонуни – фалсафанингасосийқонуниятлариданбирибўлиб, у табиат, жамиятватафаккуртараққиётидаамалқилади. Буқонуннингмоҳиятишунданиборатки, нарсаваҳодисалардасезиларлибўлмаганмиқдорийўзгаришлараста – секинтўпланаборибтараққиётнингмаълумбирбосқичидамеъёрбузиладивасакрашйўлибилан туб сифатўзгаришларигаолибкелади.

Сифатнингўзгариши, муқаррарсуратда, хоссанингўзгаришигаолибкелади. Аммохоссанингўзгаришиҳар доим ҳамсифатнингўзгаришигатаъсирэтмайди. Сифатпредметнингдоимийлигини, нисбийбарқарорлигиниифодалайди.

Нарсаваҳодисаларсифатмуайянлигибиланбиргамиқдорийтомонларибиланҳамфарққилади. Миқдорўзгаришлариалбаттасифатўзгаришигаолибборади, бунингучунэсаянгисифатгаўтишучунмиқдорўзгаришларинингмуайянмеъёриталабқилинади. Борлиқдагибарчанарсаваходисаларучунмиқдорвасифатўзгаришларихосдир. Миқдорвасифатўзгаришлариўзароалоқадорбўлиб, бир–биринитақозоқилибтуради. Миқдорўзгаришлариҳамнарсаваходисаларнингўзгаришидир. Бироқ, миқдорўзгаришларибилансифатўзгаришларинарсаваходисаларнингбутунлайўзгаришиданиборатбўлса, миқдорўзгаришларимаълумқолипда, чегараданарсаваходисаларнингбутунлигинисақлаб, уларнингмавжудхолатиниўзгартирмайди. Маълумбосқичгаетгандамиқдорўзгаришларимеъёриданўтадиваоқибатданянгисифатўзгаришларигаайланади.

Бирсифатхолатиданиккинчисифатхолатигаўтиштабиат, жамиятваинсонтафаккуритараққиётинингумумийқонунидир. Миқдорўзгаришларидансифатўзгаришларигаўтишжамиятҳаётинингбарчасоҳаларитараққиётидаҳамрўйберади. Ушбу қонунамалқилишинатижасидакишиликжамияятибирдаврданиккинчидавргаянадаривожланганроқвамукаммалроқбосқичгатомонравнақтопибборади.

Миқдорўзгаришларорқаливужудгакелганянгисифаталбаттақотибқолмайди, у янгиқонуниятасосидагисифатвамиқдорўзгаришларигаайланади. Миқдорўзгаришларидансифатўзгаришларигаўтишсакрашорқалисодирбшлади. Сакрашузлуксизривожланишнингузулиши, тезлашганшаклидир. Узулишчоғидаэскисифаттубданўзгариб, янгисифатвужудгакелади. Вужудгакелганянгисифатмосравишдаянгимиқдорўзгаришларниюзагакелтиради. Янги миқдорўзгаришлариривожланиббориб, янаянгисифатўзгаришларигаайланади. Узлуклиликбиланузлуксизликўзаро шу тариқабоғланганбўлиб, ривожланишжараёнинингчексизравишдасодирбўлишинитаъминлайди.

Эскисифатданянгисифатгапортлашйўлибиланҳамўтишмумкин. Бундайсакрашёрдамидасифатўзгариширўйберишитабиатважамиятдагикўпгинаҳодисаларгахосдир. Портлашйўлибиланрўйберадиганўзгаришнингмоҳиятишундаки, бунда нарсаваҳодисаларнингтабиати, сифати тез суратларбиланўзгаради.

Шунингдек, сифатўзгаришларигаянгисифатэлементларинингаста – секинйиғилаборишиэскисифатэлементларинингтадрижийтарздайўққилишйўлибиланэришишмумкин. Бундаййўлянгисифатгаўтишжараёнитадрижийравишдасодирбўлади.

Ҳодисаларнингсифатхусусиятларигавауларнингривожланишшароитигабоғлиқравишдаэскисифатданянгисифатгаўтиштурлишакллардасодирбўлади. Улар, тез сакраш, босқичма– босқичсакраш, изчилислоҳатлар, янгиланиш.