Mavzu: 1 ­­– dars. Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari Darsning maqsadi

Delete(s,n1,n2);

bu yerda s – satr, n1 va n2 – butun sonlar bo‘lib, Delete amali s satrning n1-belgisidan boshlab n2 ta belgisini olib tashlaydi. Masalan, a=“bajarilmadi” bo‘lsa, Delete(a,8,2); protsedurasi bajarilgach natija a=“bajarildi” bo‘ladi. Buni sxematik ko‘rinishda quyidagicha tasvirlash mumkin:

( a=“bajarilmadi” → Delete(a,8,2); → “bajarilmadi” → a=“bajarildi” )

Insert protsedurasi bir satrning ko‘rsatilgan joyiga ikkinchi satrni joylashtiradi. Uning umumiy ko‘rinishi quyidagicha:

Insert(s1,s,n);

bu yerda s1 va s – satrli o‘zgaruvchilar, n – butun son.

Ord funksiyasi belgining ASCII kodini aniqlab beradi. Chr funksiyasi esa ASCII kodiga mos belgini aniqlaydi.

Darslikda keltirilgan misollarni taxlil qilishda quyidagilarga e’tibor berish kerak:

1. 
   Kompyuterda 256 xil belgi 0 dan 255 gacha butun sonlar orqali kodlangan (ASCII kodlar jadvali);
   
2. 
   Ord funksiyasidan foydalanishda Byte turli o’zgaruvchidan foydalanilsa kompyuter xotirasi tejaladi;
   

ASCII jadvalida 0 dan 31 gacha butun sonlar orqali boshqaruvchi kodlar joylashgan.

1–misol. Berilgan ‘mustaqil‘,‘O`zbekiston‘, ‘davlat‘ so‘zlaridan ‘O`zbekiston mustaqil davlat‘ iborasini hosil qiluvchi dastur tuzing.

Yechish. Berilgan so‘zlar dastur ishlashi davomida o‘zgartirilmaydi. Shu sababli ularni constanta sifatida ifodalaymiz.

Program Suz_yasash;

Const a=‘mustaqil‘; b=‘O`zbekiston‘; c=‘davlat‘;

Var d : String;

Begin

d:=Concat(b,a,c); WriteLn(d);

End;

2–misol. Kiritilgan so‘zni teskarisiga o‘girib beruvchi dastur tuzing. Masalan, ‘ota‘ so‘zidan ‘ato‘ so‘zi hosil bo‘lishi kerak.

Yechish. Kiritilgan so‘zni a, hosil bo‘ladigan so‘zni b bilan belgilamiz. b ning qiymatini bo‘sh satrga tenglaymiz (b:= ‘‘). a ning uzunligini aniqlaymiz va uning chap tomonidan boshlab bittadan belgisini olib b ga chap tomondan birlashtirib boramiz.

Program Teskari;

Var a, b: String; i, len : Integer; belgi : Char;

Begin

Write(‘So`z kiriting : ‘); ReadLn(a); Len:=Length(a);

For i:=1 To len Do begin

belgi:=Copy(a,i,1); {a ning i-belgisini nusxasi olindi}

b:=belgi+b; {a dan nusxasi olingan belgi b ning chap tomoniga qo‘shildi}

end;

Write(b); readln;

End.