Mavzu : xatoliklar va o’lchashlarning xatoliklari reja

Qarama-qarshi qo [visit usuli shundan iboratki, o'lchash ikki marta
o'tkazilib, birinchi o'lchashda xatolikni keltirib chiqaruvchi sabab ikkinchi
o'lchash natijasiga teskari ta’sirda bo'ladi. Qarama-qarshi qo'yish usuli
xctolikni kompensasiyalash usuliga o'xshashlik tomoni bo'lgani bilan bu
usul, asosan, asbobiy xatoliklarni bartaraf etishda ishlatiladi.
Misol tariqasida Gauss tamonidan taklif qilingan teng elkali tarozida
massani aniqlash usulini keltirish mumkin.
Dastavval massali o'lchanadigan obyekt tarozining bir pallasiga
qo'yiladi va tarozini massali toshlar bilan muvozanatlashtiriladi. U
holda muvozanat holati quyidagicha bo'ladi:
m. = m , -1 ,
bu yerda, lj - tarozining haqiqiy yeika uzunliklarining nisbati. Keyin
o'lchanadigan obyekt tarozining boshqa pallasiga qo'yiladi (o'lchanadigan
obyekt va aniq massali toshlaming o'm i almashtiriladi) va ikkinchi marta
muvozanatlashtiriladi. I l — nisbat aniq birga teng bo'lmagani sababli
muvozanat buziladi va m, massani muvozanatlash uchun umumiy massasi
m, toshi ishlatiladi. U holda yangi muvozanat holati quyidagicha bo'ladi:
Keltirilgan tenglamalarni birga yechib, quyidagini hosil qilamiz: