Mavzu : Rivojlangan mamlakatlarda kompaniyalarning birlashishi va qo’shilishini ortishi: sabablari va oqibatlari Mundarija Kirish Reja; I bob. Mamlakatlar rivojlanishida katta kompaniyalarning xissasi va iqtisodidagi kompaniyalarning ro`li

2.4-jadval

Kompaniya salohiyati samaradorligi re zervlari, yo'qotishlari va integral koeffitsienti balli baholarining dinamikasi

Rezervlar, yo'qotishlar, samaradorlik
^t1 ^t2 ^t3 — ^t1 — ^tp
l.Rezervlarning o'zgarishi sur'atlari	TR1	TR1	TR1		TR1		TR1
2. Yo' qotishlarning o'zgarishi sur'atlari	TP1	TP1	TP1		TP1		TP1
3.Kompaniya salohiyati samaradorligi integral koeffitsientining o'zgarishi sur'atlari	TK1^mt	TK1^Mlt	TK1^m		TK1^m		TKr

Eng yaxshisi yo'qotishlar dinamikasi nolga qadar keskin pasayishi, samara dorlikning integral koeffitsienti o'zgarishlar sur'atlari to'g'ri chizig'i (TK^mt) esa ular bir birlariga nisbatan yetarlicha yaqinroq joylashishlaridagi rezervlar o'zgarishlari sur'atlari to'g'ri chiziqlaridan yuqoriroqdaligidir. Ya'ni eng katta muvaffaqiyatga TP= 0, TK^mt> TR

bo'lgan holda erishiladi. Bu shuni bildiradiki, korxo na agar raqobatning u yoki bu darajasidagi yetakchilariga emas, tenglar o'rtasidagi eng yaxshilarga qarab shiddat bilan harakatlanadi. Buni quyidagicha

namoyish qilish mumkin: f TK¹

TP




Vaqt (t)

2.1 - rasm. Raqobat muvaffaqiyatining "o'qlari".


NT Rivojlangan mamlakatlarda Kompaniyalar salohiyati raqobatbar-doshligini baholashda
sotsial standartlar katta rol o'ynaydilar. Bu ko'rsatkichlar - korxo na salohiyati sotsial raqobatbardoshligini yoki Kompaniyaning sotsial sifatini ta'riflovchi me'yorlardir. Xorijiy va qisman mamlakatimiz tajribasini ko'rsatishicha, keyingilar beshta o'ziga xos reytinglardan vujudga keladilar. Ya'ni iste'molchilar va jamoatchilik tomonidan Kompaniya faoliyatining ahamiyatini baholanishi (Kompaniyaning iste'molchilik reytingi - RPpf); Kompaniya faoliyatining raqiblar tomonidan baholanishi (ishga doir reyting - RDpf); xodimlar va mulk egalari tomonidan o'z korxo nasini o'zlari baholashlari (obro'li reyting -RSpf); korxo naning xo rijiy baholanishi (xalqaro reyting - RMpf)dan. O'zimizdagi va raqiblardagi reytinglarning yig'ma balli baholarini solishtira turib, Kompaniya salohiyati sotsial raqobatbardoshligining haqiqiy darajasini aks ettiruvchi ko'rsatkichni olamiz (USKpf):

Agar raqiblar orasida qabul qilingan me'yor, standart USK_p N orqali belgilansa, USKpf>USKpn da ushbu paytda korxo na o'zini sotsial munosabatlar nuqtai nazaridan g'oyatda obro'li va raqobatbardosh hisoblashi mumkin. Agar USKpf

2.2. Kompaniyalar birlashishi va qo`shilishining ortishi oqibatlari va natijalari

Bizning vaqeligimiz hozircha me'yoriy sotsial raqobatbardoshlikka ega Kompaniyalarni bera olmaydi. Bunga bir qator holatlar xalaqit beradilar. Ular orasida mamlakatni sanoatni rivojlanishi davridan o'tmaganligi va unga ko'proq sanotlashgan jamiyatlarning muammolar begona ekanliklari bor. Yalpi defitsit va bozor munosabatlari madaniyati yo'qligi kuzatiladi. Xo'jalik aloqalarining tabiiylashuvi sodir bo'ladi; iste' molchilarning harakatlari kuchsiz rivojlanganlar, ular umuman cheklangan talabni taqdim etadilar; biznes doiralarida Kompaniyaning ishbilarmonlik obro'si kabi omilini yo'qligi va Kompaniyalarning jahon bozoridan uzoq vaqt ajralib qolganligi o'z so'zini aytadi. Bizning Kompaniyalar qandaydir darajada tashqi iqtisodiy sohadagi sotsial raqobat talablariga duchor bo'lmoqdalar. Shubhasiz, bu oqibatlarga ega bo'ladi. Mamlakatda iste'molchilarning jamiyatlari, sotsial assotsiatsiyalar, shu jumladan menejerlar, fermerlar ittifoqlari, "yashillar" harakati va h.k. vujudga keladilar.

Mamlakatimizdagi sotsiologik bazani nisbatan rivojlanmaganligi (busiz yetarlicha ishonchli baholar va reytinglar yo'q) va Kompaniyalarning biznesga, iste'molchiga va xorijga chiquvchi qandaydir jiddiy reklama-axborot bazasini amalda yo'qligi muammoni tashkil qiladi. Biznes tizimida ko'rsatib o'tilgan omillarni rivojlangani sari korxo nalarning sotsial sifatiga talablar ham o'sa boshlaydi.

Iqtisodiy darajalar (UEKpf) va sotsial raqobatbardoshlik (USKpf) o'rtasida belgilangan aloqa mavjud. Kompaniya salohiyati raqobatbardoshligining haqiqiy darajasi (OUKpf) quyidagi formula bo'yicha hisoblab chiqilishi mumkin:

bu yerda UEKpn va USKpn - raqiblardagi xuddi shunday me'yoriy va haqiqiy darajalar.

Yana bitta muhim muammo mavjud. U bozor sharoitlarida salohiyatni boshqarishning samaradorligi bilan bog'liq. Kompaniya muloqat qiladigan bozorlarning turlari salohiyat elementlari tuzilishiga samarali ta'sir ko'rsatadilar. Bular qanday bozorlar va ularning ta'sir qanday aniqlanadi?

Bu yerda A - muvozanat nuqtasi

S_r - muvozanatning narxi

Faraz qilamizki, korxo na belgilangan tovarning uch elementli navi (T) ning, uning bilan har xil turdagi bozorlarga chiqqan holda, ishlab chiqaradi. Bozorning belgilangan turlaridagi tovar-oqimlar bo'yicha segmentlarga bo'lishni o'tkazamiz. Bunda quyidagilarni olamiz (2.5-jadval).

2.5- jadval

Bozorlarni turlari, tovaroqimlari va raqobatbardoshlik ko'rsatkichlari bo'yicha segmentlarga bo'lish

Bozor turlarining		UEKpf2	UEKpf3
ko'rsatkichlari
1.Taklif bozori	Tm	^T212	^T313
2. Talab bozori	^T121	^T122	^T223
3. Muvozanat bozori	^T331	^T332	^T133
4.Aralash bozor	^T141	^T342	^T143

Jadvalda UEK_pf > UEK_pf1 > UEK_pf2; UEK_pf3 - chegaraviy daraja; ye₃₃₁ -UEKpf raqobatbardoshlik koeffitsientiga ega muvozanat bozori segmentida sotiladigan (3) navli tovarning hajmi.

Bu jadval qaysi bozordan ketish va qaysinisiga mustahkam o'rnashib olish maqsadga muvofiqligi haqida qarorlar qabul qilish uchun yetarlicha axborotlar beradi. Masalan, Kompaniyaga T313, T222, T133, T143 tovarlar hajmlari va navlariga ega taklif, talab, muvozanat va aralash bozorlardan ketish foydalidir. Chunki ular uning uchun raqobatbardosh emaslar. Shuning bilan bir vaqtda bo'shagan resurslarni UEK_pf1 va UEKpf koeffitsientlariga ega segmentlarga yo'naltirish maqsadga muvofiqdir. (UERf) bozorlaridan foydalanishning samaradorligi darajasi quyidagicha belgilanadi:

T11 + T12 + T22 + T31 + T32 + T41 + T43.
UERf = T1 + T2 + T3

bu yerda, T1, T2, T3 - tovarlar ishlab chiqarishning hajmlari va navlari; T11 T12 va h.k. T43gacha - UEKpf va UEkpf2 segmentlaridagi tovarlar.

Ushbu formuladan ko'rinib turibdiki, agar Kompaniya raqobat-bardoshlikning chegaraviy darajasidagi tovarlarga ega bo'lmasa eng katta samaradorlikka erishadi.

Ammo quyidagi savol aniqlanmay qoladi: uning raqobat-bardoshligini haqiqiy oshirilishi uchun salohiyatda qanday o'zgarishlarni qilish afzalroq? Buning uchun когхо na salohiyati tarkibiy o'zgarishlarini baholash zarur, uni quyidagi jadvaldan olish mumkin.

2.6-jadval