Mavzu : oilada farzand tarbiyalashda ijtimoiy pedagogik ish shakl, metod va vositalari

Oilada bolani axloqiy tarbiyalash jarayoni ota-onalar tamonidan quydagi ko‘rinish va yo‘nalishda tashkil etilganda uning samaradorligi ta’minlanadi. Oilada ota-onalar farzandlarini axloqiy tarbiyalashda ularning o‘qigan badiiy kitoblardagi qahramonlar, ko‘rgan multfil’m, kinofilm, teatr obrazlari yoki mahalladagi voqyealarning axloqiy jihatlarini muhokama qilib borishni yo‘lga qo‘yish ularning axloqiy shakllanishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Yana ota-onalar axloq to‘g‘risida maqol, rivoyat, hikmat, hadis materiallaridan bolalarning yosh, individual xususiyatlari va tarbiyalanganlik darajasini hisobga olib, tahlil qilib borishlari, ularning axloqiy tarbiyasida muhim rol o‘ynaydi va o‘z samarasini beradi.

Oilada bolaning mehnat tarbiyasi tarbiyaning asosiy tarkibiy qismidir. Haqiqatan ham mehnat insonni kamol toptirishda asosiy omil hisoblanadi. Mehnat insonni shakllantiruvchi qudratli vosita. Inson nima bilan faxrlansa, e’zozlansa va nimalarga erishsa, ularning hammasi mehnat natijasidir. Mehnat barcha boyliklarning manbai bo‘lish bilan birga, u inson hayotining mazmuni hamdir. Mehnat oilaning mustahkam bo‘lishi va jamiyatni iqtisodiy, ijtimoiy taraqqiyotining zamini, poydevori hamdir. Shuningdek, mehnat insonning, oila a’zolarining, millatning to‘q va farovon yashashining zaruriy sharti hamdir.

Oilada bola mehnat tarbiyasining samarali bo‘lishiga zamin yaratadi. Xususan, Abu Rayxon Beruniyning “Insonning asosiy burchi va vazifasi -mehnat qilishdir, chunki istalgan narsaga mehnat sarflash orqali erishiladi”, deb bildirgan fikri diqqatga sazavordir. Abu Ali ibn Sino esa “Bola o‘z mehnati bilan o‘zini boqish qurbiga ega bo‘lgandan keyingina otaning o‘g‘liga (yoki qiziga) bergan mehnat tarbiyasi tugallangan hisoblanadi” deb ota-onalarga bergan maslahati oilada bola mehnat tarbiyasida hayotiydir. Oilada bola mehnat tarbiyasi uning kamolotida tutgan o‘rni haqida mashhur rus pedagogi K.D. Ushinskiyning “Tarbiyaning o‘zi agar kishining baxtli bo‘lishini istasa, uni baxt uchun tarbiyalamasligi, balki hayotdagi mehnatga tayyorlashi kerak”, -deb ota-onalarga bergan maslahati qimmatli va hayotiydir.