Mavzu : ilk bolalik davrida psixik rivojlanish mundarija i-bob. Go‘daklik davrida psixik rivojlaiish

1.3 Ilk bolalik davrida shaxsning rivojlanishi
Bu davrdagi bolalar asosan o‘z hatti-harakatlarini o‘ylab o‘tirmaydilar chunki hatti-harakatlar ularning hissiyotlari asosida bo‘ladi. Bu yoshdagi bolalarning hatti- harakatlari juda o‘zgaruvchan bo‘ladi. Masalan, bolaning yig‘lashi hamda yig‘idan to‘xtashi juda tez o‘zgaradi. Ilk davrda bolada o‘z yaqinlariga: onasi, otasi, bo‘vi-buvalari, tarbiyachisiga nisbatan muhabbat shakllanadi. Ilk bolalik davrida bu muhabbat boshqa shaklga o‘tadi. Endi bola o‘z yaqinlaridan maqtov olishga harakat qiladi. Ota-onalar tomonidan bolaning xatti-harakatlari va shaxsiy xususiyatlariga beradigan ijobiy emotsional baholari ularda o‘zlarining layoqa! va imkoniyatlariga nisbatan ishonchini shakllantiradi. U o‘z ota-onasiga nihoyatda qattiq boglangan bo‘lib, intazomli va itoatkor bo‘ladi. Ana shu bogliqlik sababli bolaning asosiy ehtiyojlari qondiriladi, xavotirligi kamayadi. Onasi yonida bo‘lgan bolalar ko‘proq harakat qidadilar va atrof muhitni o‘rganishga in^gshladilar. Bu davrda bola o‘z ismini juda yaxshi o‘zlashtiradi. Bola doimo o‘z ismini ximoya qiladi, uni boshqa ism bilan chaqirishlariga norozilik bildiradi. Kattalarning bola bilan qiladigan muoma.la~munosabati uning o‘zini alohida shaxs sifatida anglashini boshlanishga imkoniyat beradi.

XULOSA
Insonning psixik rivojlanishi, uning shaxs sifatida shakllanishi o‘zini o‘zi anglashining, ya’ni o‘zini jismoniy, ma’naviy hamda ijtimoiy mavjudot sifatida anglashining qaror topishi bilan bog‘liq. 0‘zini-o‘zi anglashning rivojlanishi har bir bolada o‘ziga xos tarzda kechadi. Biroq barcha bolalarda, odatda, hayotning birinchi yili oxiriga kelib, o ‘zini-o‘zi anglashning paydo bo‘lganini tasdiqlovchi belgilar kuzatiladi: bola o‘zini, o‘z tanasini uni o‘rab turgan fazodan ajrata boshlaydi.

0‘zini-o‘zi anglashning keying rivojlanishi bolaning o‘z xohishlari va umuman, faoliyati motivlarini anglashi bilan bogiiq boiadi. 0‘z faoliyatining motivlarini anglash bolaga o‘zini-o‘zi anglashning keyingi bosqichiga o‘tishga, ya’ni o‘z harakatlaridan ajrata olishga yordam beradi. Dastlab bola o‘zini faoliyat sub’ekti sifatida anglamaydi. “Doniyor sakrayapti”, “Sevinch uxlamoqchi”, - ilk bolalik yoshidagi bolalar o‘zi haqida deb aytishadi. Hayotning 3-yili o‘zini-o‘zi anglash rivojidagi muhim bosqich bo‘lib hisoblanadi. Chunki bu davrda bola avvallari predmetga mahkam biriktirib qo‘ygan harakatni asta-sekin undan ajrata boshlaydi. Bu hodisa birdan, o‘z-o‘zidan ro‘yobga chiqmaydi. Uning amalga osliisliiga sabab bolaning avvalgi predmetli harakatini yangi sharoitlaraa bajarishi va uni boshqa predmetlarga ko'chirishidir.
. “Men o‘ynayapman”, “Men kiyinayapman”, “Men ovqat yeyapman” degan gaplami hamda “o‘zim” degan so‘zni 3 yoshi. bolaning nutqida tez-tez uchratishimiz mumkin. 0 ‘zini uchinchi shaxs olmoshi bilan ifodalashdan “men” olmoshini ishlatishga o‘tishi ilk bolalik davrining eng muhim yutuqlaridan biridir. Ba’zi psixologlar, (L.I.Bojovich), hatto, ilk bolalik davrining oxiriga Kelib paydo bo’luvchi “Men” tizimi va uni yuzaga keltiradigan mustaqil harakai qilish ehtiyoji, o‘z “Men”ini ro‘yobga chiqarishi, namoyon etish ehtiyoji ushbu davrda yuzaga keluvchi eng markaziy yangi tuzulma, deb hisoblashadi.

1. 
   Barkamol avlod-O‘zbekiston taraqqiyotining poydevori-T 1997 y.
   
2. 
   Karimov I.A.O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot yo‘li-1992y.
   
3. 
   O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonuni-T.1997y.
   
4. 
   “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” T.1997 y.
   
5. 
   Yarashevskiy M.G. Psixologiya v XX stoletii M.1971.
   
6. 
   Zigler D. Teorii lichnosti-SPb, Piter-Press, 1997.
   
7. 
   Lyadus V.L.-Metodika prepodavaniya psixologii. Iz.vo. URAO 2000.
   
8. 
   O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – T.: «O`zbekiston», 1992.