Mavzu : elektron jadvallar bilan ishlash metodikasi

4.4. KLAVIATURA TUGMACHALARI VA IMKONIYATLARI

T/r	Klaviatura tugmachalari	Vazifasi
	ESC	Amalni bekor qilish
	Tab	Abzas tashlash va jadval ustunlarini ko'paytirish.
	Shift+Tab	Tashlanga abzasni orqaga qaytariah.
	Caps Lock	Harflarni faqat katta harfda yozish
	Shift	Harflarni katta harfda kiritish yoki qo'shimcha belgilar kiritish.
	Enter	Keyingi abzasga yoki yangi qatorga o'tish .
	Alt	Qo'shimcha belgilar kiritish
	Delete	Kursordagi o'ng belgilarni o'chirish
	Insert	Qo'shimcha belgi va harflarni kiritish
	Page Up	Bir varaq oldinga o'tish
	Page Down	Bi varaq pastga o'tish
	Scroll Lock	Faqat kichik harflarni kiritish.
	Print Screen Sys Rq	Ekranni rasmga olish
	Num Lock	Klaviaturani o'ng tomonida joylashgan qo'shimcha raqamli tugmalarni ishga tushirish
	Power	Kompyuter ishini tugatishni amalga oshiradi
	F1	Yordam
	Alt+F4	Oynani yopish (zakrit)
	F12	Ma'lumotni xotiraga olish
	F10	Meyudan chiqish
	Ctrl	Wordda qo'shimcha amallar bajarishda ishlatiladi.
	Ctrl+ F10	Word oynasini katta kichik qilish
	Ctrl+Q	Ma'lumotni chap chegara bo'ylab tekislash
	Ctrl+E	Ma'lumotni markaz bo'ylab tekislash
	Ctil+R	Ma'lumotni o'nhg chegara bo'ylab tekislash
	Ctrl+T	Uskunalar panelini paydo qilish va aksincha
	Ctrl+Y	Bekor qilingan amalni tiklash
	Ctrl+U	Belgilarni ostiga bir chiziq tortib yozish
	Ctrl+I	Belgilarni yotiq shaklida yozish
	Ctrl+O	Xotiradagi fayllarni ochish
	Ctrl+P	Ma'lumotni chop etishga berish
	Ctrl+A	Ma'lumotlami to'liqligicha belgilash
	Ctrl+S	Ma'lumotni xotiraga olish
	Ctrl+D	Shift (yozuv shakli va yozuv o'lchami oynasini ochadi)
	Ctrl+F	Biror ma'lumotni izlash
	Ctrl+G	Найти и заменит (Izlash va o'zgartirish)
	Ctrl+H	Заменить (O'zgartirish)
	Ctrl+J	Malumotni chap va o'ng chegara bo'ylab tekislab yozish.
	Ctrl+K	Гипирсилка.
	Ctrl+L	Malumotni chap chegara bo'ylab tekislab yozish.
	Ctrl+Z	Amalni bekor qilish.
	Ctrl+X	Belgilangan belgilarni qirqib olish.
	Ctrl+C	Belgilangan belgilarni nusxasini olish.
	Ctrl+V	Nusxasi olingan ma'lumotni kerakii joyga qo'yish.
	Ctrl+B	Belgilarni quyiq qilib yozish.
	Ctrl+N	Yangi varaq ochish.
	Ctrl+M	Matnni o’ng tomonga siqib siljitish
	Ctrl+Home	Satr boshiga o'tish
	Ctrl+End	Satr oxiriga o'tish
	Ctrl+1	Qatorlar orasidagi kenglikni 1 birlikda yozish.
	Ctrl+2	Qatorlar orasidagi kenglikni 2 birlikda yozish.
	Ctrt+5	Qatorlar orasidagi kenglikni 1.5 birlikda yozish.
	Ctrl+Shift+P	Belgilarni o'lchamini o'zgartirish.
	Ctrl+Shift+F	Belgilarni yozuv shaklini o'zgartirish.
	Ctrl+Shift+A	Belgilarni bosh xarf bilan yozish.
	Ctrl+Shift+D	Belgilarni ostiga ikki chiziq chizish.
	Ctrl+F3	Belgilangan belgilarni o'chirish.
	Сtrl+Shift+End	Bir varaq oldinga o'tish.
	Ctrl+Shift+Home	Bir satr oldinga o'tish.
	Ctrl+Insert	Belgilangan malumotni nusxasini olish.
	Сtrl+Page Up	Bir varaq yuqoriga o'tish.
	Сtrl+Page Down	Bir varaq pastga o'tish.
	Ctrl+ →	Bir so'z o'nga o'tish.
	Ctrl+ ↑	Bir so'z yuqoriga o'tish.
	Ctrl+←	Bir so'z chapga o'tish.
	Ctrl+↓	Bir so'z pastga o'tish.
	Ctrl+Shift+↑	Bir satir yuqorini belgilash.
	Ctrl+Shift+↓	Bir satr pastni belgilash.
	Ctrl+Shift+←	Bir so'z chapni belgilash.
	Ctrl+Shift+→	Bir so'z o'ngnibelgilash.
	Back space	Kursordan chap tomonda turgan belgilarni o'cherish
	Delete	Kursordan o’ng tomonda turgan belgilarni o'cherish
	Shift+Insert	Nusxasi olingan ma'lumotni belgilangan joyga qo'yish
	Shift+Page Up	Bir varaq yuqorini belgilash
	Shift+Page Down	Bir varaq pastni belgilash
	Shift+Home	Bir satr yuqorini belgilash
	Shift+End	Bir satr pastni belgilash
	Shift+Delete	Kursorda o'ngda turgan bir so'zni o'chrish
	Shift+ ←	Bir belgi chapni belgilash
	Shift+→	Bir belgi o'ngni belgilash
	Shift+↓	Bir satr pastni belgilash .
	Shift+↑	Bir satr yuqorini belgilash.
	Shift+Bask space	Bir so'z chapni o'chirish .
	↓	Kursorni bir satr pastga o'tkazish
	→	Kursorni bir belgi o'ngga otkazish.
	↑	Kursorni bir satr yuqoriga o'tkazish .
	←	Kursorni bir belgi chapga o'tkazish .
		Pusk tugmasiga kirish.
	Shift+F1	Показать фoртиравание
	Probel	Bitta joy tashlash.
	Shift+F12	Ma'lumotni xotiraga solish.
	Ctrl +F10	Ekranni katta qilish va aksincha
	Ctrl+F9	Katta qavs ochish.
	Shift+F10	Sichqonchani o'ng tugmasini buyruqlarini chiqarishi.
	Ctrl+L	Ranglar palitrasini yo qotish va aksincha .
	Ctrl+Esc	Dasturni yopish.
	Alt+F4	Dasturdan chiqish.

Xulosa
O’zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da o’quv jarayonining moddiy-texnika va axborot bazasi etarli emasligi, yuqori malakali pedagog kadrlarning etishmasligi, sifatli o’quv-uslubiy va ilmiy adabiyot hamda didaktik materiallarning kamligi, ta`lim tizimi, fan va ishlab chiqarish o’rtasida puxta o’zaro hamkorlik va o’zaro foydali aloqadolikning yo’qligi kadrlar tayyorlashning mavjud tizimidagi jiddiy kamchiliklar sirasiga kiradi, deb ko’rsatib o’tilgan edi. Shuning bilan bir qatorda, axborot va pedagogik texnologiyalarni amalga oshirish orqali ilmiy- tadqiqotlar natijalarini ta`lim-tarbiya jarayoniga o’z vaqtida joriy etish mexanizmini ro’yobga chiqarish, zamonaviy axborot texnologiyalari, komp`yuterlashtirish va komp`yuter tarmoqlari negizida ta`lim jarayonini axborot bilan ta`minlash rivojlanib borishi belgilab qo’yilgan.
Bu muammolarni echimini topish axborot texnologiyalarini ta`lim tizimiga qo’llashdek muhim masalani keltirib chiqaradi.
Zamonaviy axborot texnologiyalari asosida ma`lumotlarni obrazlar ko’rinishida taqdim etish va fikrlash jarayonini tashkil etish o’quvchilarning aqliy rivojlanish darajasini yuqoriga ko’taribgina qolmasdan, an`anaviy o’qitish o’rtasidagi nisbatni o’zgartirishga ham olib keladi. An`anviy o’qitish metodikasida o’quv materiallari asosan matn va formulalar ko’rinishida berilib, o’quv materiallarini namoyish imkoniyati deyarli mavjud emas. O’quvchilarga berilayotgan materiallarni qayta kodlashtirish va o’zlarining modelini yaratish masalasi yuklanmaydi. Bu ma`noda AT asosida o’quv materiallarini obrazli ko’rinishda taqdim etishda ularga har xil ko’rinishdagi ranglar, harakat, ovoz kabi elementlarni kiritish o’quvchilarning o’quv materiallarini qabul qilish jarayoni samaradorligini oshirish bilan birga, berilayotgan materiallarni tahlil qilish, taqqoslash hamda abstraktsiyalash kabi muhim sifatlarini rivojlantiradi.
Zamonaviy axborot texnologiyalari asosida ma`lumotlarni obrazlar ko’rinishida taqdim etish va fikrlash jarayonini tashkil etish o’quvchilarning aqliy rivojlanish darajasini yuqoriga ko’taribgina qolmasdan, an`anaviy o’qitish o’rtasidagi nisbatni o’zgartirishga ham olib keladi.
Bunda o’quvchi birinchi navbatda kompyuter texnikasidan foydalanishni o’rganadi, ikkinchidan MS Excel dasturidan foydalanish ko’nikmasi hosil qilinadi.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Akademik litseylar uchun "Informatika" fanidan o’quv dasturi – T, 2000 y.
   
2. 
   Kasb –hunar kollejlari uchun "Informatika" fanidan o’quv dastur – T, 2000 y.
   
3. 
   Kasb – hunar kollejlari uchun "Axborot texnologiyalari" fanidan
   

o’quv dasturi – T, 2000 y.

4. 
   Yuldashev U. Y.,oqiyev R. R., Zokirova F. M., "Informatika" – T, 2002 y.
   
5. 
   Abduqodirov A. A., Hayitov A., Shodiyev R. "Axborot
   

texnologiyalari"– T, 2002 y.

6. 
   Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. –T. : O’zbekiston, 1997 yil.
   
7. 
   Фигурнов В.Э. IBM PC для пользовател. 7-изданиеюМ-: Инфра-М. 1998.
   
8. 
   Закирова Ф.М. Основы нформатики и вычислительной техники. М. 2000.
   
9. 
   Сайдалимова Ф.Ю Спивак А. Интернет/компьютер. №18, 1999.
   
10. 
    A. Axmedov, N. Taylaqov. Informatika. Toshkent, «O’zbekiston», 2001 yil.
    
11. 
    Raxmonqulova S. I. IBM PC shaxsiy kompyuterlarida ishlash. T.: NMK «Sharq» - INSTAR, 1996 yil.
    
12. 
    Polyakov D. B., Kruglov I. Yu. Programmirovaniye v srede turbo paskal. – M. Izd-vo MAI, 1992 yil.