Mavzu : avtomobil yo‘llarining rejasi

Yo`l ko`tarmasining nishobligi deb
uning tekisligida ma`lum bir masofada 
joylashgan ikki nuqtalarning o`zaro nisbatiga aytiladi. Nishobliklar promilla (‰) 
yoki mingdan bir ulishda o`lchanadi. 
Ikki tomonlama nishoblikka ega bo`lgan yo`llarda marza nishobligi qatnov 
qismining nishobligiga nisbatan 10-30 ‰ (promilla) ga katta bo`ladi. 
I toifali yo`llar har bir harakat yo`nalishi bo`yicha alohida yo`l ko`tarmasi 
qilinadi. Har bir yo`nalishdagi qatnov qismi bir tamonlama nishoblikka ega 
bo`ladi. Qatnov qismlari o`rtasiga ko`kalamzordan iborat bo`lgan ajratuvchi bo`lak 
joylashtiriladi. 
Yon ariqcha (kyuvet) lar yo`lning qatnov qismidagi yomg`ir suvlarni 
yig`ishtirib oladi, kerakli joyga olib boradi va uchburchak, trapetsiya kesim 
yuzasiga ega bo`ladi 
(17-rasm).
17-rasm
. Nishoblikni aniqlash shakli. 
 
2. To‘ldirish va qirkib olish ishlari. 
Yo`l qurilishini loyihalash uchun ajratilgan joylardagi yo`l ko`tarmalari 
balandlik va chuqurliklardan iborat bo`lishi mumkin. Agar yo`l ko`tarmasining 
chegaralari balandligi yer yuzasidan 0,6 m.dan ortiq bo`lsa u joylar balandlik 
hisoblanadi. 

---

Yo`llarni uncha baland bo`lmagan darajada ko`tarib qurish uchun tuproqlar 
yaqin oradagi chuqurlashtirish zarur bo`lgan joydan yoki oldindan qilingan 
zahiradan tashib keltiriladi. Uncha baland bo`lmagan do`mlik xosil qilish uchun 
(18-rasm)
har ikki tomondagi ariqchalar tuprog`ini surish bilan quriladi.
18-rasm
. Balandligi 0,6 metrgacha bo`lgan uymaning bo`ylama qirqimi (profil)
a) uchburchak kesim yuzali arig`i bilan; b) trapetsiya kesim yuzali arig`i bilan. 
Yo`l ko`tarmasini baland ko`tarib qurishda asos balandligi bilan uning 
asosiy chegarasi ariqchagacha ma`lum masofa (2) qoldiriladi 5“b”-rasm. Uning 
kengligi 2 m.dan ortmasligi kerak. Kenglikka mos ravishda do`nglik qilingan asos 
mustaxkamligini oshiradi va yomg`ir suvini chiqib ketishi uchun 20 ‰ nishoblikka 
ega bo`lishi kerak. 
19-rasm
. Balandligi 0,6 metrdan yuqori bo`lgan uymaning bo`ylama qirqimi. 
1 – zahira; 2 –supacha. 

---