Мавзўи Предмети омӯзиш ва вазифаҳои фан. Мавќеи геополитикї ва таќсимоти маъмурию сиёсии Љумњурии Тољикистон Наќша

Металлҳоиасил. Тилло. ИстеҳсолитиллодарТоҷикистоназқадимулайёммаълумаствамаълумотҳооидиистеҳсолитиллобасарчашмаҳоиқадимтаринтааллуқдорад. Дар водии дарёҳоиЗарафшон, Яхсу, ПанҷваСурхобконҳоитиллоипошхӯрдамуайянкарда шудаанд. Инчунин конҳодаратрофикӯлиРангкӯл, водиидарёиМаркансуваПомириШарқӣазқадиммаълумаст.
Канданиҳоифоиданокиғайриметаллӣ. Ашёҳоихимиявиикӯҳӣ. Ба ашёҳоихимиявиикӯҳӣҷинсҳоикарбонатӣ (оҳаксанг, доломит), намаксанг, шпатигудохташаванда, бор, асбест, слюда, талк, булури кӯҳӣ (пезокварс), флюрит, сангҳоиқиматбаҳо, ороишӣ, техникӣвағайраҳодохилмешаванд, кидармарзиҷумҳурӣвасеъпаҳншудаанд.
Ашёҳоикарбонатӣ. Ҳолодарҷумҳурӣ 5 кониоҳаксангвадоломитмуайяншудааст, кидарсаноати химиявӣаҳамиятнокмебошад. ИнҳоконҳоиПсхурваЁвондарноҳияиЁвон, ЧинордарноҳияиРӯдакӣ,АрабваВорухдарноҳияиИсфарамебошанд. КонҳоиоҳаксангиПсхурвадоломитиЁвонашёихомбароизаводиэлектрохимиявииЁвонбаҳисобмеравад.
Намаксанг. Дар Тоҷикистонзиёдааз 50 конҳоинамаксангмавҷуданд.
Калонтарини онҳоХоҷамўъмин, Хоҷасартез, Тутбулоқбуда, дарТоҷикистониҶанубӣҷойгиршудаанд. ДарТоҷикистониШимолӣкониҚамишқўрғонвадарПомиркони Шорбел мавҷудаст. ЗахираҳоинамакдарТоҷикистонбеохирастватанҳоазрӯизахираҳоисаноати 4,3 млрд. т–роташкил мекунад. Мутахассисон ҳисобкардаанд, ки 30% захираҳоинамакиИДМдарТоҷикистонҷойгираст.
Вобаста ба сохти геологӣ ва релефи мураккаб дар Тоҷикистонобҳоимаъданиигуногунвасеъпаҳншудааст, киазҷиҳатитаркибихимиявївахосиятҳоифизикавиихудазҳамдигарбакуллїфарқмекунанд.
Обҳоимаъданировобастабакомпонентҳоитаркибашонбагурӯҳҳоитуршкарбон, гидрогенсулфурдор, йодї–бромї, радонї ва вобста ба минерализатсияашон аз чашмаҳоиширинтошӯр,вобастабатаркибигазї–туршкарбон, гидрогенсулфурдор, нитрогендор, метанї ва вобастабаҳароратазхунуктогармтақсиммекунанд.
Вобаста ба ҷойгиршавиичашмаҳоваҷинсҳоикӯҳие, кионҳороиҳота кардааст, ба чашмаҳоинёонхосиятҳоишифобахшїхосаст.
Дар қаторкӯҳҳоиҚурамавакӯҳиМуғулчашмаҳоихунукиширинвашӯрирадиактивӣмавҷудаст. ВобастабамиқдорирадононҳобаобимашҳуриЯхимовиЧехиябаробардонистамешаванд. Инчашмаҳоонқадар чуқурҷойгирнашудаандвабовоситаитарќишҳоибешуморазбайниҷинсҳоикӯҳиимагматикӣҳаракаткарда, боэлементҳоирадиактивӣбоймегарданд.
Дар водии дарёи Сир, ки аз ҷинсҳоикӯҳиитакшонииқадимаваҷавон (оҳаксангҳо, рег, гил, алевролитҳо, конгломерат, гаҷ, намаквағ) иборатаст, обҳоизеризаминиимаъданиибефишорхобидаанд, кибаъзанбовоситаишикастаҳоичуқуробҳоигармвахунукишӯр, кидартаркибашонйодубромизиёддоранд, ба сатҳмебароянд. Баинобигидрогенсулфурдоритипиимасетинииобишифо, ки25 кмғарбтаразшаҳриИсфарабасатҳбаровардашудааст, мисолшудаметавонад.