Мавзӯъ: Принсипҳои тасниф ва ҷадвали нахҳои бофандагӣ

Каноптола (пенка), бангдона ва ҷут бештар дар истеҳсоли ресмон, халта ва ҷӯра, ришта ва ҳамин гуна маснуот истифода мешавад.
Пашм нахест, ки аз куртаи ҳайвоноти гуногун ба даст меояд. Қисми асосии онро (97-98%) аз гӯсфанд, камтар (то 2%) аз буз ба даст меоранд. Аз рӯи таркиби химиявии он ба нахҳои сафеда тааллуқ дорад. Аз ин рӯ, протеини кератин (90%) асоси онро ташкил медиҳад. Мавҷудияти пайвандҳо дар микромолекулаҳои кератин бо чандирии баланди нахҳои пашм тавсиф карда мешавад. Мавҷудияти пайвандҳои пептидӣ муайян мекунад, ки он ба таъсири кислотаҳо устувор аст ва ба таъсири сілтҳо тобовар аст.
Шакли нахи пашмин силиндрӣ буда, аз қабатҳои лӯнда, парда (ғилоф), ядро ​​(капсула) иборат аст. Чунин сохтори нах ба сарпӯши пашм (тивет, домана ва пашми мурда) таъсири дигар дорад. Пашм метавонад якто (асосан аз як нах), омехта (аз нахҳои гуногун — твид, пашм ва пашми мурда) бошад. Наххо ба навъхои тунук, нимтунук ва нимнозук таксим мешаванд. Пашмро ба гуруххои нарм, нимнарм, нимпашм ва дагал чудо мекунанд. Пашми махин аз як навъ твид, пашми ниммаин аз наххои пашми каме дурушттар твид ва мобайн ва пашми ниммахин вобаста ба зоти гусфанд яксон ва омехта буда, аз пашми дарозии твид ва мобайнии гуногун иборат аст. нахҳо ва доғҳо.. Ал-пашмҳо аз нахҳои гуногуни пашм (пашми штапель, мобайнӣ ва дароз) иборатанд. Дарозии нахҳои пашмӣ 25-50%, гигроскопӣ 17-15%, бори шикастан ба 11-19 сН/текс баробар аст. Ба наххои он хосиятхои зерин хосанд: дарозй ва борик будан, мустахкамй, дарозшавй, найчабандй, гигроскопй, тобоварй ба гармй, рушной ва атмосфера, устувории химиявй ва тобоварй ба таъсири микробхо. Наххои пашмин аз дигар наххо бо хусусиятхои хам кардан ва намадинкуниашон фарк мекунанд, аз онхо докахои гуногун ва дигар маснуот месозанд. Абрешими табий. Он аз пиллаи кирмак гирифта мешавад. Якчанд риштае, ки аз он пилла мересанд, бо хам пайваст шуда, риштаи абрешими хомро ташкил медиханд. Дарозии онҳо аз 600 то 1500 м мерасад. Таркиби риштаҳои пилла аз сафедаҳои фиброин (70-80%) ва серецин (20-30%) иборат аст. Гайр аз ин дар таркибаш микдори ками маъданхо ва (1—1,7%), моддахои муми (0,5—3,2%) ва пигментхо дорад. Абрешими табииро аз сабаби дарозии худ ресандагй кардан мумкин нест. Қувваи кандашавии онҳо ба ҳисоби миёна 8-10 сН/текс, устувории риштаҳои элементарӣ 3-4 сН/текс, гигроскопии онҳо 11%, дарозшавии кандашавӣ 20-22%, устувории ҳароратӣ 100-110° аст. C. Абрешим дар истеҳсоли куртаҳо, блузкаҳо, риштаҳои дӯзандагӣ ва дигар ашё истифода мешавад. Нахҳои химиявӣ. Аз рӯи маводи аввалияаш ба ду зерсинф ҷудо мешавад: сунъӣ ва синтетикӣ. Нахҳои сунъӣ ба ду гурӯҳ тақсим мешаванд: органикӣ ва ғайриорганикӣ. Нахҳои органикӣ (сунъӣ) нахҳое мебошанд, ки дар асоси селлюлоза ва ҳосилаҳои он (вискоза, мис-аммиак, ацетат) гирифта мешаванд. Ба нахҳои ғайриорганикӣ шиша, нахҳои меламин ва риштаҳои металлӣ дохил мешаванд. Наххои синтетикиро вобаста ба хусусияти катронхо ба полиамид (капрон, анид), полиэстер (лавсан), полиакрил-нитрил (нитро), хлориди поливинил (хлор, ПВХ), спирти поливинил (винол) ва полиолефин (полиэтилен, полипропилен) таксим мекунанд. ) наххо. Нахҳои химиявӣ (риштаҳо) аз моддаҳои табиӣ ва синтетикии дорои вазни баланди молекулавӣ ва қисман аз шиша ва металлҳо гирифта мешаванд. Аз онхо риштахои калава ва (моно-, комплекс, модификация) гирифта мешавад. Нахи вискоза яке аз нахҳои кимиёвии маъмултарин (зиёда аз 60%) мебошад.Ашьёи хоми асосии он целлюлозаи чуб мебошад. Нах аз пуркунанда ҳамчун нахҳои борик зери фишор гирифта мешавад. Ҳамин тариқ, нахи вискоза аз бисёр риштаҳои элементарӣ иборат аст. Нахи вискоза хеле дароз ва камтар пойдор буда, ба шустани бисёр тобовар аст. Муқовимати гармӣ хеле баланд аст, ҳангоми тар буданаш тобоварияти кашиши он 50-60% кам мешавад, хеле ғусса мекунад. Нахро дар истехсоли матоъхои гуногун ва трикотаж истифода мебаранд, наххои кутохро наххои штапель меноманд. Наххои поллиноза нисбат ба наххои вискоза сохтори якхела ва зич доранд, устуворанд ва хангоми тар кам тагйир меёбанд. Дар айни замой наххои зерини вискозй ис-техсол карда мешаванд: сиблон, бактерицид, аз чихати химиявй устувор ва ба равган тобовар. Дар истехсоли наххои мису аммиак целлюлозаи софи пахтаро истифода бурда, дар махлули мису аммиак гудохта, наххо хамчун риштаи дароз ва нахи кутох истехсол карда мешаванд. Нахҳои ацетатӣ пас аз нахҳои вискоза бештар истифода мешаванд. Нахњои ацетатї гигроскопии паст, муќовимат ба шустан, электрификация, ќувваи паст доранд. Онхоро дар таркиби якхелаи омехта барои ба даст овардани матоъхои гуногун, либоси берунй ва дигар чизхо истифода мебаранд. Дар катори дигар наххо наххои ду-сеататй низ ба микдори зиёд истехсол карда мешаванд. Наххои синтетикиро аз материалхои полимерй, ки бо рохи синтез кардани моддахои оддй (этилен, бензол, фенол, пропилен) ба даст оварда шудаанд, чудо мекунанд. Нисбат ба наххои табий ва сунъй ба онхо камху-куки об, тагьирнопазирии хосиятхои физикию механикй дар намнокй, устувории баланд хос аст. Наххои он аз чихати химиявй устувор буда, ба таъсири бактерияю микроорганизмхо тобоваранд, рангро нагз кабул намекунанд, зуд электриконида мешаванд ва хосиятхои гигиении паст доранд. Аз ин рӯ, онҳоро бо нахҳои табиӣ ва сунъӣ якҷоя истифода мебаранд, микромолекулаҳои онҳо карбон ва гетерозанҷин мебошанд. Нахҳои нитронӣ аз полиакрилонитрил гирифта мешаванд. Онҳо ба пашм монанданд. Он камтар гигроскопӣ буда, қувваташ нисбат ба нахҳои полиамидӣ (ҳангоми шустан) 5-10 маротиба пасттар аст. Аз наххои нитронй докахои гуногун, костюмхои оббозй, пардахо ва дигар чизхо тайёр карда мешаванд. Нахҳои хлордорро аз винилҳои иловагии хлордори полихлорӣ мегиранд, қувваташ дар шароити хушк ва тар тағйир намеёбад, паст гигроскопӣ ва гармӣ устувор (то 70°С), ба таъсири рӯшноӣ ва атмосфера тобовар аст, дар саноати химия истифода мешавад. (барои тайёр кардани филтр ва либоси махсус). Махсулоте, ки аз наххои полипропиленй тайёр карда шудааст, дар об намегар-дад, ба таъсири кислота, ишко-лй ва микроорганизмхо тобовар аст. Он гигроскопии сифр дорад ва дар ҳарорати паст осебпазир мешавад. Аз онхо канатхои бахрнашаванда, хар гуна ресмонхо барои бастан, торхои мохигирй, докахои изоляционй ва дигар чизхо тайёр карда мешаванд. Нахи полиэтиленй сабук буда, пӯсида намешавад, хосиятҳои баланди физикию механикӣ дорад. Нахи полиэтиленй асосан техникй мебошадк максад ва як кисми камтари он барои истехсоли молхои сермасриф (колину курпа ва гайра) истифода мешавад. Винол аз спирти поливинилӣ гирифта шуда, ба шустани такрорӣ, кислотаҳо, ишқҳо, маҳлулҳои органикӣ, микроорганизмҳо ва рӯшноӣ тобовар аст. Он дорои хосиятҳои баланди гигроскопӣ (5%). Брезентхои винилй, ресмон, торхои мохигирй. дар истехсоли тасмахои наклиётй ва дар тиб истифода мешавад. Нахҳои полиамидӣ дар айни замон нахҳои синтетикӣ бештар истеҳсол карда мешаванд. Онҳо аз қатрони ангишт, маҳсулоти нафту газ истеҳсол карда мешаванд. Ба нахҳои полиамидӣ капрон ва анидҳо дохил мешаванд. Нахи капронй ду хел мешавад: собит (пастшавиаш кам) ва баланд. Нахи анид низ аз полиамид, ба монанди капрон сохта мешавад. Аз нахи анид наххои кутох ва дароз (капрон) мегиранд. Монофилҳо ғафс ё борик, нахҳои ғафс хатҳои моҳидорӣ (хат), докаи техникӣ; Онро дар истеҳсоли нахҳои тунук, матоъҳои борик ва сабук ва ҷӯроб истифода мебаранд. Нахҳои полиамидӣ ба абрҳо тобовар, қувваи шикастани хеле баланд, чандирӣ ва ба бисёр деформатсияҳои баръакс тобовар мебошанд. Гигроскопии он чандон баланд нест (3,5—4%), хусусияти гигиении он паст буда, ба таъсири шуоъхои рушнои тобовар аст, зарядхои электр чамъ мешаванд. Наххои он бештар барои сохтани парда ва брезент истифода мешаванд. Нуқсонҳои нах бо роҳи тағир додани физикӣ ва химиявӣ ислоҳ карда мешаванд. Нахи лавсан ба пашм монанд аст. Онхо аз чихати кувват аз наххои полиамидй кам нестанд. Махсулоте, ки аз он тайёр карда мешавад, чинс намезанад ва шакли худро хуб нигох медорад. Муқовимат ба ҳарорати баланд. Аз ин рӯ, ашёи дарзмолшударо дар ҳарорати аз 130-160°С баландтар, ба соиш тобовар дарзмол мекунанд. Наххои кутохи лавсанро бо дигар наххо (то 50%) омехта истифода мебаранд. Яке аз камбудихои нахи лавсан пиллакашй, зуд ифлос шудан, электриконй ва рангуборкунии паст мебошад. Аз фолгаи алюминий, мис ва хӯлаҳои он, нуқра, тилло ва дигар металлҳо нахҳои металлӣ ва металлонидашуда гирифта мешаванд. Ба нахҳои металлӣ алунит, мешура ва лурекс дохил мешаванд. Алунит сими металлӣ мебошад, ки аз фолгаи алюминий сохта шудааст, ки аз ҳарду тараф бо плёнкаҳои полимерии муҳофизатӣ фаро гирифта шудааст. Мишура риштаест, ки аз мис ва хӯлаҳои он сохта шудааст, ки онро бо қабати хеле тунуки тилло ва нуқра пӯшидан мумкин аст. Люрекс ба алунит монанд аст. Наххои металлонидашуда дар шакли риштахои дароз тавассути пошидани хокаи металл ба плёнкахои лавсан гирифта мешаванд. Ба онҳо метанит ва пластилекс дохил мешаванд. Бо максади зиёд кардани мустахкамии риштахои мелалй онро бо як-ду риштаи капрон мепечонанд. Онҳо метавонанд рангҳои гуногун дошта бошанд. Риштаҳои металлӣ (нахҳо) нисбатан вазнинтар ва чандири камтаранд.