Mavqei alohida o‘rin egallaydi

Aylanma mablag‘lar (Aym) holatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar
2
 
Ko‘rsatkichlarning nomi 
Nimani ifodalashi (mazmuni) 
Aniqlanish 
formulasi 
Aym. 
ning 
umumiy 
mablag‘lardagi hissasi 
Aym.ning umumiy mablag‘larda necha foiz 
tashkil qilishini ko‘rsatadi 
A
ym
/B 
Aym. 
tarkibida 
pul 
mablag‘lari (Pm) hissasi 
Aym.  tarkibida  qancha  foiz  pul  mablag‘lari 
mavjudligini ifodalaydi 
P
m
/ A
ym
 
Aym. 
tarkibida 
Tovar-
moddiy 
zaxiralari 
(Zx) 
hissasi 
Aym. tarkibida qancha foiz ishlab chiqarish 
zaxiralari borligini ko‘rsatadi 
Zx/Aym  
Aym.  tarkibida  debitorlar 
(Deb) hissasi 
Aym.  tarkibida  debitorlarning  necha  foiz 
tashkil qilishini ko‘rsatadi 
Deb/Aym 
Muddati 
o‘tib 
ketgan 
debitorlarning 
(Dmud) 
umumiy Deb.dagi hissasi 
Muddati 
o‘tib 
ketgan 
debitorlarning 
umumiy  debitorlardagi  necha  foiz  tashkil 
qilishini ifodalaydi 
Dmud/D 
Aym. 
tarkibida 
o‘z 
mablag‘lari hissasi 
Barcha 
Aym.ning 
qancha 
qismi 
o‘z 
mablag‘lari 
hisobidan 
qoplanishini 
ko‘rsatadi 
(O‘m+Ump-
As)/Aym 
Aylanma  mablag‘lar  haqidagi  ma’lumotlar  buxgalteriya  balansida  hamda 
«Debitorlik va kreditorlik qarzlari to‘g‘risida ma’lumotnoma» degan 2-a shaklda 
ko‘rsatiladi.  Buxgalteriya balansida ular «Aylanma aktivlar» degan aktivning 2-
                                                 
1
 Ваҳобов ва бошқ. Молиявий ва бошқарув таҳлили: Дарслик. – Т.: “Шарқ”, 2015. – 480 б.
 
2
 Аbdukаrimоv I.T. vа bоshqаlаr. Kоrхоnа iqtisоdiy sаlоhiyati tаhlili. – T.: Iqtisоdiyot vа huquq dunyosi, 2015, 
– 256 b.
 

---

 
 
189 
bo‘limidan qayd etiladi. Ushbu bo‘limning yakuni korxonaning muayyan sanada 
aylanma mablag‘larda turgan mablag‘lari summasini ko‘rsatadi. 
Ushbu  jadval  ma’lumotlari  korxonaning  aylanma  mablag‘larini  ifodalovchi 
ko‘rsatkichlar  tizimi,  tasnifi,  aniqlanish  yo‘llari,  nimani  ifodalashi  va  har  birining 
axborot manbaini ko‘rsatib turibdi. Bu esa mazkur ko‘rsatkichlar tizimini tahlil qilish 
uchun nazariy va uslubiy asos bo‘ladi. 
Aylanma  mablag‘larning  muayyan  sanadagi  summasi  buxgalteriya  balansi 
ma’lumotlari  asosida  hisoblab  chiqariladi  hamda  balansning  aktiv  qismidagi  2-
bo‘limning yakunida ko‘rsatiladi. 
Aylanma  mablag‘larning  kunlarda  ifodalangan  miqdorini  hisoblash, 
buxgalteriya  hisoboti  ma’lumotlari  asosida  amalga  oshiriladi.  Bu  ko‘rsatkich 
korxonaning  ishlab  chiqarish  dasturini  bajarish  chog‘ida  aylanma  mablag‘lar  necha 
kunga yetishini ko‘rsatadi. 
Biroq,  ushbu  aylanma  mablag‘lardan  hisobot  davrida  emas,  balki  keyingi 
davrda  foydalaniladi.  Shu  sababli,  aylanma  mablag‘larning  asl  summasini 
keyingi chorakda mahsulot ishlab chiqarishga qilinadigan bir kunlik xarajatlarga 
taqsimlash kerak bo‘ladi. Bu ko‘rsatkichni hisoblash uchun quyidagi formuladan 
foydalaniladi: