Мавлонова Р

Биринчидан, инсон х,аётида маълум сабаблар асосида юзага келган ҳодисалар ўрганилади.
Иккинчидан, инсоннинг ривожланиши учун кулай шароитлар яратишни кўзда тутади.
Учинчидан, таъсир этувчи вдцисаларнинг олдини олади.
Ижтимоий педагогика ўқув предмети сифатида ижтимоий педагогик фаолият тасвирини характерлайдиган вазифани амалга оширади. Бу вазифани амалга ошириш ижтимоий педагогикани ўрганиш жараёнида талабалар томонидан бир қатор маҳсадларни амалга оширишни кўзда тутади: маълум доирадаги назарий билимларни эгаллаш ва буларни амалда куллаш, муаммони олдиндан




кўриш ва ечишга, субъект ва ижтимоий жараёнга кўра ижтимоий гуманистах муносабатларни шакллантиришни назарда тутади.
Ижтимоий педагогика соҳаси педагог фаолияти билан богликдир. Шунинг учун ижтимоий педагоглар — педагогика университетларида етишиб чикдцилар. Ижтимоий педагог ва педагоглик сохасида асосий бою1шушкларидан бири, х^аР икки соханинг объекти — болалар эканлигидадир. Ижтимоий педагог фаолиятининг марказида нормал ижтимоий фаолиягдан четлашган болаларни жамиягдаги тенгдошлари қаторига қайтариш хисобланади. Ижтимоий педагогика фанининг объекти ижтимоий-лаштиришга мухтож булган болалар, уларга акутий, педагогик- психологиқ социал-ахлокҳий нормалардан четлашган ижтимоий тарбия ола олмаган ва жисмоний, акулий, психик томондан бўзилишга йул куйилган болалардир. Бундай болалар жамиятининг алохида ёрдамига мухтождир. Ижтимоий педагог факдт уқитувчи эмас, балки бола қандай уқиётганини ва ривожланаётганини тушунадиган ва хис этадиган шахсдир. У бола ҳаётини, кечинмаларини худди ўзиникидагидек тушуниши ва унинг маънавий, маданий, ахлоций ривожланишига кумак бера оладиган мутахассис булмош керак. Шунинг учун хакҳий педагог фақат ўз фанини билибгина крлмай, айни вакҳгда болалар ва катталар билан ижодий мулокрт кдла оладиган, ўз устида ишлайдиган инсон булиши мухим ахамиятга эга.
Ижтимоий педагогика ўз номига кўра социум, яъни жамият билан шугулланади. Шу боис уни жамият тарбияси хам дейиш мумкин. Жамият тарбияси деганда «Инсон —инсон» тизими ичида олиб бориладиган тарбия тушунилади. Яъни, бевосита инсонлараро муносабатлар жараёнидаги тарбиявий таъсир, шунингдеқ ижтимоий институтлар фаолиятининг (хайрия жамгармалари, ташкилотлар, жамиятлар ва ассоциациялар) тарбиявий таъсири назарда тутилади.
Ижтимоий педагогика фани ижтимоий шахснинг ўзига хос миллийликтомонларини тарбия жараёнида ўргатиб боради.
Педагогика ва ижтимоий педагогика бир-бирига жуда боглиқ, лекин уларнинг фарқи шундаки, педагогика фани ижтимоий шахснинг фақат таълим ва тарбияси билан шугулланади. Иж­тимоий педагогика эса бола шахсини ва унинг болалигини химоя қилади.
Ижтимоий педагогика фанининг мацсади ва вазифалари.
Ижтимоий педагогика фани жамиятдаги хар бир шахснинг ҳаётида учрайдиган ижтимоий муаммоларни бартараф этиш ва хал


9




Килиш таълим ва тарбия масалалари билан шугулланиш, кексалар, қариялар, касал ва бокувчисини йуқотганлар масалаларини ўрганади, мехфибонлик уйида тарбияланаётган болалар холидан хабар олиш билан бирга, фоҳишабозлиқ наркомания ва конунбўзарликка қарши кўрашиш ишларига эътибор қаратади. Ижтимоий «аутсайдерлар», яъни кариялар, ногиронлар, ёлгиз яшовчилар, иктисодий ночор ахволда яшовчилар ва халкнинг шу каби боҳка табаҳаларига кирувчиларга ёрдам бериш ижтимоий педагогнинг максадларидан биридир. Чунки факат жамият ва ижтимоий таъсир воситасида инсонларда инсонийлиқ ватанпарварлиқ ижтимоий фаоллиқ масъулиятлилик сингари фазилатларни шаюшантиради. Мазкўр жараён оила, мактаб ва боиҳа ўқув муассасаларида амалга ошади.
Ижтимоий педагогика фанининг асосий вазифаси ижтимоий тарбия муаммоларини ўрганиш хисобланади.
Ижтимоий педагогика фанининг амалий вазифаларини кўриб чиқамиз. Бунда ижтимоий педагог ҳар бир боланинг ёш ва ўзига хос хусусиятларни эътиборга олиши талаб этилади.

1. 
   Бола (усмир) онгида яхшилик ва адолат тушунчасига собитликни тарбиялаш, борликри, ижодни севишга ўргатиб, ўзаро тушуниш хиссини уйготиш;
   
2. 
   Инкдрозли вазиятдан мустақил чикҳб кета олиш максадини куйиш, одамлар билан мулокрт килишни ўрганиш ва ҳаётда ўз максад ва мазмунини аникдаш йулларини кўрсатиш;
   
3. 
   Теварак-олам, инсон ва унинг мўқаммаллиги, жисмоний ва маънавий хусусиятларини, жамиятдаги хўқу қ ва бўрчларини англашга интилишни ривожлантириш;
   
4. 
   Ўз шаъни, мустакиллиги ва ўзига ишонч каби туйгуларни ривожлантириш;
   
5. 
   Бола (усмир) да мактаб, иш, оила ва тенгдошлари жамоасида, катта-кичик гўрухларда одамлар билан мулоқот ўрнатиш истаги ва қобилиятини кучайтириш. Шу ўринда ижтимоий педагогдан ўз тарбияланувчиларининг ёш хусусиятларига оид юксак билим талаб этилади. Шунингдеқ болага уни ўраб тўрган мухҳит, ижтимоий муносабатларнинг маънавий хўқуқий меъёрларига таяниб, жамият, одамлар ва шахслараро зидциятларни баҳамжих,ат хал этишни ўргатиш хам мухим ахамият касб этади.
   

Шу каби амалий вазифаларни кдсқача тарзда куйидагта ифодалаш мумкин: яхшилик кҳилишга ўргатиш, Ўз хаётини кўришда кумаклашиш, билимга кизикишини орттириш, ўз индивидуаллигини


10




ривожлантиришга имкон яратиб, крбилияти ва лаёқатини такомил- лаштириш.
Ижтимоий тарбия инсонпарвалиги шахсни мажбўрлашга эмас, унга ёрдам беришга қаратилганлиги, хар бир шахснинг ўзлигини англаши, инсон сифатида бетакрорлиги, ягоналигига ишониш, ўз ҳаётига масъул булиш, боиҳалар хатти-харакатини мухокамасиз қабул қилиш, танг вазиятда колганларни куллаб- кувватлаш ва ёрдам беришга кҳаратилганлиги билан тавсиф- ланади. Ижтимоий педагогиканинг жамоатчилик мохияти — хавф остида колган одамга мадад кулини чўзиш, оила ва бол ага ўз хаёт йулини топишда кумаклашиш, ўз крбилияти ва истагидан келиб чиқиб ривожланишига имкон беришдан иборат. Шу- нингдеқ ҳар бир инсонга ахлоқий муносабатлар ўрнатишдаги интилишларига ёрдам бериш хам ижтимоий педагогика вази- фаларидан биридир.