Matnshunoslik

Matnlar aro butunlik – qadimiylik, to‘liqlik, husnixat, saqlanish sifatining yaxshiligi kabi qiyos uchun muhim jihatlarning bittadan ortiq qo‘lyozma matnlari asosida jamlanishi.
Motiv – harakatning nima sababdan amalga oshirilishi.
Muhozara – tarixiy voqea va rivoyatlarni, salaflarning hikmatli so‘z va asarlaridan o‘z o‘rnida foydalana bilish ilmi.
Muloqot – o‘zaro munosabatda bo‘lgan odamlar o‘rtasida axborot almashinuvga, aloqalar, ular orasida bir-birini tushunish va ochiq munosabatlarni o‘rnatishga yo‘naltirilgan faoliyat turi sifatida o‘rganiladi.
Mus’haf – Qur’onning turli sahifalardan iborat bo‘laklarini to‘plash, so‘ngra suralarni tartib bilan joylashtirib, bitta mushaf (muqova) ostida yig‘ish.
Mus’hafni kitobat qilish – barcha mushaflarning bosh Mushafdagi tartibda ko‘chirilishi.
Muzahhib – kitob ko‘chirilib, muqovalangach, sahifalarga surat chizuvchilar, oltinrang bilan naqshlovchilar, sahifalar hoshiyasi va yozuv oralariga oltin yoki kumush rang purkab bezatuvchilar.
Nahv – so‘zlarning gapdagi tarkib qoidalari haqidagi ilm (sintaksis).
Nasriy bayon – nazmiy matnni nasr yo‘li bilan bayon qilish.
O‘z qatlam leksikasiga moslashish – o‘zlashayotgan so‘zning mezbon til qonuniyatlarini to‘la qabul qilishi, balki to‘la ravishda uning qoidalariga bo‘ysundirilishi.
Odob – “adab” so‘zining ko‘plik shakli (آداب). Mumtoz adabiyotda “adab”ning ko‘pligi sifatida qo‘llanadi. Undan tashqari “odob” so‘zi inson faoliyatining ayrim sohalariga oid qoidalar va ularga rioya qilish ma’nosida ham ishlatiladi.
Og‘zaki tarjima – og‘zaki matnni og‘zaki tarjima qilish. Bunda ikkita til og‘zaki nutq formasida ishlatiladi. Mazkur tarjimaning ikki xil ko‘rinishi mavjud: sinxron tarjima (bir vaqtda qilinadigan tarjima); ketma-ket qilinadigan izchil tarjima. Og‘zaki tarjimada tarjimon aytilayotgan nutq mazmunini tez o‘qib olishi, oldindan tayyorlanib tez tahlil qilish ko‘nikmasini va to‘xtamay tarjima qilish usullarini ishlab chiqqan bo‘lishi kerak. Og‘zaki tarjima jarayonida tarjimon tarjima qilayotgan matnni tuzatish yoki qaytadan taqqoslash imkoniyatiga ega emas.
Poygir – o‘zidan keyingi sahifaning shu so‘z bilan boshlanishini bildirub keluvchi so‘z bo‘lib, o‘ng sahifaning eng ostiga, chap tomonga joylashtiriladi. Poygir sahifalar ketma-ketligini belgilash uchun bet raqamlari o‘rniga ishlatiladi.
Qiyoslash – qo‘lyozmalarning xati va matn to‘liqligi solishtiriladi: badxat, xushxat; matnning boshi va oxiri bo‘lgani holda, ayrim baytlarning tushib qolishi,boshlanishi yo‘q qo‘lyozmalar, oxiri yo‘q qo‘lyozmalar, boshlanishi ham, oxiri ham yo‘q qo‘lyozmalar.