Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш

---

1.
Matnshunoslik fan siratida 
МАТНШУНОСЛИК 
Матншунослик фани адабий манбашунослик ва матншуносликнинг назарий 
муаммолари, хусусан, қадим қўлёзма меросимиз манбалари устида илмий 
фаолият олиб бориш малакасини шакллантириш, араб имлосига асосланган эски 
ўзбек ёзувини эркин ўқий олиш, матншунослик назарияси ва амалиёти каби 
масалаларни ўрганишни ўз ичига олади.
 
 
Мавзуларнинг кенгайтирилган баёни 
 
1-мавзу: Матншунослик илмининг назарий ва амалий асослари 
 

Манба ва матн тушунчаси 

Мумтоз адабий манбаларни ўрганиш методологияси 

Матншунослик тадқиқ объектлари ва фаолият доираси
Ҳар қандай атаманинг ясалишида сўзнинг луғавий маънолари негиз вазифасини 
ўтайди. Шу негиз атрофида муайян тушунча барқарорлашади ва янги ном билан 
атала бошлайди. Фикр, қараш, ёндашувларнинг ўзаро келишуви, шартлашуви 
остида содир бўладиган бу жараён ихтиёрий тарзда кечади. Мисол учун 
манба
ва 
матн
сўзларининг истилоҳга айлангунча давом этган тадрижини кузатайлик. 
Арабча “оқиб чиқмоқ”, “бошланмоқ”, “отилиб чиқмоқ”, “келиб чиқмоқ” 
маъноларини англатувчи 
набаъа 
( 
ََعَبَن
) феълидан “оқиб чиқиш жойи”, “бошланиш 
нуқтаси” “булоқ”маъносидаги 
манба
( 
عَبْنَم
) сўзи ясалган. Ҳар қандай ҳаракат, 
воқеа-ҳодисанинг бошланғич нуқтаси, аввали, бошига нисбатан қўлланган бу сўз 
маълум соҳа кишиларининг ихтиёрига биноан ижод маҳсули тушунчасида 
қарорлашди ва “манба” дейилганида муайян 
асар
(китоб) тушунила бошлади.
Мутолаа қилинган китоб ўз ўқувчиларида турли хил ўхшаш ва фарқли 
фикрларни уйғотади. Фикрларнинг ўхшашлиги 
қарашлар
ни, фарқлилиги 
ёндашув
ларни юзага келтиради. Бу жараён бамисоли китобдан китоблар отилиб 
чиқаётган, асардан асарлар тармоқланиб, тошиб оқаётган оқимга ўхшайди. 
Энди 
матн
сўзи хусусида тўхталадиган бўлсак, арабча изоҳли луғатларда бу сўз 
“нарсанинг устки, юза қисми” деб таърифланган. Масалан, ернинг устки қаттиқ 
қисми (