“Матн лингвистикаси” фани бўйича ўқув қўлланма яратилмоқда

BADIIY MATNNI TAHLIL QILISH METODOLOGIYASI

Badiiy matnning lisoniy tahlili qilish metodologiyasi dialektik tafakkur qonuniyatlariga asoslanadi. Metodologiya so‘zi yunon tilidan olingan bo‘lib, metodos - yo‘l, usul va logos - ta’limot demakdir. Boshqacha qilib aytganda, insonning nazariy va amaliy faoliyatini to‘g‘ri uyushtirish, tashkil etish haqidagi ta’limotdir. Dialektik tafakkur narsa va hodisalarning mohiyati ularning bir-biri bilan aloqadorligi va rivojlanishi falsafiy qonunlar, tushunchalar (kategoriyalar) tizimi yordamida ochib beradi. Dialektikaning qonun va tushunchalari voqelikdagi narsa va hodisalarning eng umumiy aloqasini aks ettirib, insonda narsalarning mohiyatiga chuqur kirib borish va ongli tahlil qilish imkoniyatini yaratadi. Lekin mazkur qonuniyatlar muayyan badiiy asarga tatbiq qilinganida uning xususiy tomonlarini hisobga olish zarur. Shundan kelib chiqib, badiiy matnni lisoniy tahlil qilish jarayonida quyidagi tamoyillarga tayanib ish ko‘rilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi degan fikrdamiz:

1. Shakl va mazmun birligi tamoyili.

2. Makon va zamon birligi tamoyili.

3.Xususiylikdan umumiylikka o‘tish tamoyili.