«materialshunoslik»

Gazlamalarga ishlatiladigan iplarning tuzilishi. Gazlama ishlab chiqarish uchun turli xildagi to‘qimachilik iplari ishlatiladi. Iplarning chiziqiy zichligi, pishitilishi va tashqi ko‘rinishi qanday bo‘lsa, gazlamaning xossalari ham shunga qarab ifodalanadi. Shuningdek chiziqiy zichligi yo‘g‘on bo‘lgan iplardan qalin va dag‘al gazlamalar ishlab chiqariladi. Turli yo‘g‘onlikdagi tanda va arqoq iplarini birlashtirib gazlama to‘qilganda, gazlamaning sirtida turli ko‘rinishdagi (yo‘l-yo‘l, katak holdagi va boshqa turdagi bo‘rtgan) naqshlar hosil qilinadi.

Gazlama ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan tanda va arqoq iplarning pishitilishidagi buramlar sonini ko‘paytirish hisobiga, gazlamaning qayshqoqligi va bikrligi ortadi, gazlama esa yupqalashadi. Bundan tashqari, gazlama to‘qish uchun yuqori darajada pishitilgan iplar ishlatilganda (bu hol shoyi gazlamalarda yaqqol namoyon bo‘ladi) gazlama sirtida muar effekt, ya’ni tovlanuvchi to‘lqinsimon chiziqlar hosil bo‘ladi.

Gazlama ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan iplarning pishitilish yo‘nalishi ham munosib ahamiyat kasb etadi. Masalan, tanda va arqoq iplarining pishitilishdagi buramlar yo‘nalishi bir xil bo‘lsa, gazlama sirtida hosil bo‘ladigan to‘qilish shakllari yaqqolroq ko‘rinadi, turli yo‘nalishda bo‘lsa buning aksi ya’ni iplarning joylashishidan hosil bo‘ladigan relyeflar unchalik aniq bilinmaydi, lekin bunday gazlamalar sirtida tuk chiqarish bir muncha osonlashadi.

Amaliyotda gazlamaning sirtida tanda va arqoq iplarining buramlar soni va yo‘nalishi bilan ham gazlama turlarini yaratish mumkin. Masalan, krepdeshin yoki shu guruxga kiruvchi shoyi gazlamalarning arqoq iplariga turli yo‘nalishda

pishitilgan iplar qo‘llanilinadi. Natijada, gazlama pardozdan chiqqanidan so‘ng, uning sirti donador effektli bo‘ladi.

Ishlab chiqarishga sun’iy, sintetik iplarning va ularni tabiiy iplar bilan biriktirilgani joriy etilishi munosabati bilan, iplarning tuzilishida ham keskin o‘zgarishlar sodir bo‘la boshlagan. Iplarning sirtida, halqalar, tugunchalar, spiralsimon shakllar, hajmining kattalashish hollari bo‘lishi tufayli, ulardan ishlab chiqariladigan gazlamalarning ham tuzilishlari keskin o‘zgarib, hajmdorligi ortadi, qalinlashadi va ko‘rkamlashadi.