Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

Q
f
/Q
ayc
=bc/ab;
Bu yerda, 
Q
f-
ferrit miqdori; “v” nuqtadagi haroratda 
Q
aus
-austenit miqdori; “v” nuqtadagi haroratda. 
Misol:
Agar “v” nuqtada qotishma og’irligi 100 g bo’lsa,
Qf /Qaus =Qf/100-Qa=bc/ab; 
Rasm bo’yicha: 
Vs=5,6 mm, av=10,5 mm. 
U holda: 
Qf /100-Qf=5,6/10,5:
5.6 (100-Q
f
)=10,5 Q
f
560=10,5 Q
f
+5,6 Q
f
=16,1Q
f 
Q
f
=
560
16∙1
=34,8 gr. 
Q
aus
100-34,8=65,2 gr. 
Austenit va ferrit miqdorlarini protsent hisobida ham aniqlasa bo’ladi: kesmalar qoidasi 
bo’yicha: 
Agar as chiziqni 100 % deb olsak,
Vs (Q
f
) chizig’i X % 
X as=100 vs; x= 
Demak, Q
f
=34,8 % 
Q=65,2 % 
Fe-Fe
3
C diagrammasida fazalarning holati ko’rsatilgan,kontsentratsiya va haroratga 
qarab, Diagrammada kritik haroratlarni o’rganish va bilish kerak.
7.3-rasm. Fe-Fe
3
C diagrammasida fazalarning, kontsentratsiya va haroratga qarab 
kritik haroratlarni o’rganish 

---

129 
Qabo’l qilingan qoida bo’yicha kritik haroratlarni “A”harfi bilan belgilanadi. Bo’lar 
quyidagilar. 
1.A
o
-210
o
Sga to’g’ri keladi: tsementitning (FeS) magnit xossasini o’zgarish harorati.
2.A
1
-727
o
S-evtektoidli (perpitli) o’zgarish harorati. 
3.A
2
-768
o
S-ferritni magniy xossalari o’zgarish harorati. 
4.A
3
-GS chizig’i-ferrit fazasini qizdirganda uni yo’qolishini,sovutganda paydo bo’lishi 
haroratini ko’rsatadi. 
5.A
m
-SE chizig’i-tsementit fazasini sovutganda paydo bo’lishi, qizdirganda yo’qolishini 
ko’rsatadigan harorat. 
6.1147
o
S-evtektikali-ledeburitli o’zgarish harorati. 
7.ASD chizig’i-likvidus chizig’i. Bu chiziqdan yuqorida qotishma suyuq holatda bo’ladi. 
8.AECF chizig’i-solidus chizig’i. Bu chiziqlardan pastda qotishma qattiq holatda 
bo’ladi.
16
Amaliyotni bajarish quyidagi ketma-ketlikda olib boriladi. 
1.
Fe-S-holat diagrammasini masshtabda chizish. 
2.
Topshirilgan variant bo’yicha topshiriq nuqtalarini belgilash. 
3.
Nuqtalardan vertikal chiziq chizib, qotishma sovutilganda (qizdirilganda) o’tadigan 
fazalar o’zgarishlarni yozib izox berish. 
4.
Berilgan qotishma fazalarining miqdorini protsentda va og’irlikda hisoblash.tsts 
Amaliyot variantlari va shartlari