|
Temirchilik ishlab chiqarish haqida malumotlar va temirchilik ish joyini tashkil qilish. Temirchilik sexida texnika xavsizligi. Alangali va qizdirgich pechlari va qurilmalari.
Temirchilikning tug'ilishi va rivojlanishi. Temirchilik san'ati va hunarmandchilik
Slavlar orasida hunarmandchilikni rivojlantirish boy tabiiy resurslarga, jumladan, temir javhalariga yordam berdi. Uning qazib olish qiyin emas edi. Ayniqsa, talab shudgorlangan bo'ldi - limonit. Botqoq rudasining asosini zang-temir gidroksil bo'lgan. Suv omborlarining pastki qismida yumaloq toshlar tuproqning zang va boshqa temir aralashmalaridan hosil bo'lgan. Shunday qilib, temir javhari tug'ildi.
Qadimgi temirchilar juda yuqori haroratlarda - 1000 darajadan yuqori bo'lgan temir ishlab chiqaradilar. Issiq metalning rangi haroratni aniqladi. Temir va po'latdan ishlov berilgan.
Temirchi ishi
Ushbu jarayonda temirchilar inson tomonidan talab qilinadigan ko'plab mahsulotlarni ishlab chiqarishdi. Maxsus texnika ishlab chiqarishda zarur bo'lmaydigan pichoq, ot tayoqchasi, halqalar, mixlar, o'roqlar, maysalar kabi oddiy mahsulotlar. Faqat har bir temirchini qila oladilar. Keyinchalik murakkab mahsulotlar uchun: zanjir, qurolli qurol, o'q o'qlari, zanjir pochtasi, dubulg'alar, maxsus texnika talab qilinardi. Professional temirchi yordamchilari uning talabalari edi. Ular 3 yildan 10 yilgacha bo'lgan hunarmandchilik asoslarini o'rganadilar.
Alangali pechlarda mis konsentratlaridansliteyn deb ataluvcli qotishma olish. Odatda mis konsentratlaridan shteyn olish uchun qattiq,suyuq yoki gaz yoqilg'ilarda ishlovchi alangali pechlardan foydalaniladi.Bunday pechlarning uzunligi 40 m, eni 10 m gacha, tubining yuzi 250
n r gacha etadi. Bu pechlarda bir yo'la 100 t gacha konsentrat suyuqlantiriladi (14-rasm). Pech sulfidlar va boshqa birikmalarning oksidlani-
shi tezlashadi. Bunda ajralayotgan gazlar siklon
10 ga o'tib tozalanadi.Boyigan konsentrat esa kanal 9 orqali chiqarib olinadi.
temperaturasi 900 С dan 1200 С ga ko'tarilganda quyidagi reak-
siyalar sodir bo'ladi:
1. TЕRMIK PЕCHNING TАSNIFI VА QIZDIRISH
USLUBLАRI
Tеrmik ishlоv bеrish pеchlаrining ishlаsh sаmаrаdоrligi
quyidаgi shаrtlаr аsоsidа bеlgilаnаdi:
1) mеtаllning bir tеkisdа qizdirilishi;
2) fоydаlаnilаdigаn yonilg„i sаrfining minimаl dаrаjаdаgi
sаrfi;
3) mеtаllning minimаl dаrаjаdа kuyushini tа`minlаshi;
4) kоnstruktiv jihаtdаn оddiy vа fоydаlаnish qulаyligi;
5) pеchning аsоsiy elеmеntlаri chidаmlilik dаrаjаsining
yеtаrli bo„lishi;
6) bir tоnnа mеtаllni qizdirish uchun minimаl dаrаjаdа ishchi
mаydоnigа egаligi;
7) pеchni qurishdа kаm xаrаjаt sаrf bo„lishi.
Qizdirish qurilmаlаri quyidаgi xususiyatlаrgа ko‘rа
tаsniflаnаdi:
1. Pеchlаr ishlаsh uslubigа ko„rа: to„xtоvsiz vа dаvriy usul;
2. Issiqlik hоsil qilish uslubigа ko„rа: mаzutli, gаzli vа elеktr
turlаri;
3. Pеchgа mаhsulоtni yuklаsh usuligа ko„rа: surish (mеtаll
surgich yordаmidа ishchi zоnа bilаn аrаlаshаdi), kоnvеyеrli vа
bоshqа usullаr;
4. Dimiqqаn gаz hаrоrаtidan sаmаrаli fоydаlаnish uchun
qаytа tiklаsh usuligа ko„rа: tiklаgich vа rеkupеrаtiv uslublаri .
Pеchlаrning nоmlаrini qisqаrtirish mаqsаdidа, hаr xil turdаgi
bеlgilаnish qаbul qilingаn. Qisqаrtirib bеlgilаshdа jihоzning
nоmi ko„rsаtilаdi, mаsаlаn, elеktr pеch, induksiоn qurilmа,
gаzdа (mаzutdа) qizdiriluvchi pеch, yuvish mаshinаsi, tоblаsh
bаki vа bоshqаlаr.
Metallurgik va temirchilik korxonalarida zagotovkani zarur
temperaturagacha qisqa vaqtda bir tekis qizdirishda foy-
dalaniladigan qizdirish qurilmalari zarur rejimga oson rostlanishi
va aniq kuzatilishi, kimyoviy tarkibini o ‘zgartmasligi, arzon yo-
qilg‘ilarda ishlashi kabi talablarga javob bermog‘i lozim. Qiz-
dirish qurilmalari alangali pechlar va elektr qizdirish qurilma-
larga ajratiladi.
1. A langali pechlar. Bu pechlarga quduq tipidagi, metodik
va kamerali pechlar kiradi.
2. E lektr qizdirish qurilm alari. Bu qurilmalarga qarshilik
elektr qizdirgichlar, kontakt elektr qizdirgichlar va induksion
elektr qizdirgichlar kiradi.
Shuni qayd etish lozim ki, alangali pechlar yuqorida qayd
etilgan asosiy talablarga to ‘la javob bermasada, universalligi
sababli keng tarqalgan. Elektr qizdirgich qurilmalarga kelsak
ular alangali pechlarga qaraganda qizdirish tezligini kattaligi,
quyindining ozligi, jarayonning avtomatlashtirishga qulayligi,
ish sharoitini yaxshiligi bilan ajratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
