Materialshunoslik indd

Chiziqli dislokatsiyalar. 
Siljish vektoriga perpendikular bo‘lgan 
dislokatsiya 
chiziqli dislokatsiya 
deyiladi. Masalan, biror kristallga 
siljish vektori bo‘y lab tashqi kuch ta’sir ettirilgan va bu kuch ta’sirida 
sirpanish tekisligida atomlar bir parameter bo‘yicha siljigan bo‘lsin. 
Siljish  sirpanish  tekisligining  boshidan  oxirigacha  emas,  balki 
uning ABSD qismida sodir bo‘lib, tekislikning qolgan qismida sodir 
bo‘lmagan deb faraz qilaylik (1.5-rasmga qarang).

---

17
1.5-rasm. Siljish zonasining siljish vektoriga perpendikular 
bo‘lgan Ad chegarasi chiziqli dislokatsiyadir.
Vintsimon  dislokatsiyada  atomlarning  siljish  yo‘nalishi  siljish 
vektoriga  parallel  bo‘ladi.  Bunday  dislokatsiyani  quyidagi  misol
-
da tushuntirib beramiz. Bir kris tall olib, uning ozroq joyini tekislik 
bo‘ylab kesaylikda, kesilgan qismining birini ikkinchisiga nisbatan 
panjaraning  bir  parametriga  teng  oraliqqa  siljish  vektoriga  parallel 
tarzda siljitaylik (1.6­rasmga qarang).