Materialshunoslik indd

 (a) va hajmi (b)
6
.
5
 Callister,William D., Materials science and engineering: an introduction, 
7th ed.p.cm/ ­ Printed in the United States of America/ John Wiley & Sons, 
Inc.­ 2014. 53­bet
6
 Callister,William D., Materials science and engineering: an introduction, 
7th ed.p.cm/ ­ Printed in the United States of America/ John Wiley & Sons, 
Inc.­ 2014. 57­bet
(d)

---

23
Amorf jismlar fazoda betartib joylashgan: smola, shisha parafin.
Amorf jismlar qizdirilganida yumshaydi, qovushqoq bo‘lib qoladi, 
keyinchalik suyuq holatga o‘tadi. Sovutilganda jarayon teskari tartib­
da o‘tadi. Barcha amorf jismlar 
izotrop
 хususiyatga ega, ya’ni atom
-
larning  joylashish  yo‘nalishlarining  hammasida  bir  хil  хususiyatga 
ega.  Kristall  panjarali  jismlarning  barchasi 
anizotrop 
хususiyatli, 
ya’ni barcha yo‘nalishlarga хususiyatlari har хil. 
Ba’zi  metallar(temir,  kobalt,  qalay,  magniy,  titan) 
polimorfizm
 
(allotropiya) hodisasiga ega, ya’ni har хil sharoitda har хil strukturaga 
ega. Bu hodisa 
metallar allotropiyasi 
deyiladi. 
Allotropik  o‘zgarish  jarayonida  issiqlik  ajralib  chiqadi  yoki  yu
-
tiladi. Bir metallni har хil alpotrolik formalari mavjud alfavit bilan 
belgilanadi. Masalan, temir: 
 
α
Fe
 bu harorat
C
t
0
911
<
- HMK
−
<
<
C
t
C
0
0
1392
911
YOMK 
 
γ
Fe
−
−
<
<
C
t
0
1539
1392
HMK. 
 
β
Fe
−
 
β
Fe
 – bu yuqori haroratli Fe
2 α
Bosim  o‘zgarishi  bilan  allotropik  o‘zgarish  sodir  bo‘lishi  mum
-
kin. Bunga uglerod misol bo‘ladi: past haroratda grafit hosil bo‘ladi; 
yuqori haroratda – olmos.
Polimorfizm hodisasini ishlatib termik ishlash yordamida qotish
-
malarni mustahkamlash va bo‘shatish mumkin.