Materiallarining izohli bibliografiyasi

Mufti Dorul-baqo Mahmudxo‘ja bin Behbudxo‘ja, Samarqand
. 
Turkistonda maktab lisoni. 
№
14; 21, 31.03; 19.05.1909, 3. Turkistonning 
Samarqand, Ho‘jand, Panjikent shaharlari aholisi tojik va o‘zbek tillarini 
tahsilsiz biladilar, tog‘lardagi aholining ko‘pi forscha, ozi turkiycha 
gapiradi, bular turk, barlos va boshqa qabilalar, mahallalarda tojik va 
o‘zbek tillarida qorishiq gapiriladi, rasmiy mahkamalarga arizalar turkiycha 
yoziladi, qayd qilinadi, shar’iy fatvolar forsiycha chiqadi, turkiycha qayd 
etiladi, ikki til ham lozim, eskidan tijoratda yaqin o‘lkalar bilan bu ikki tilda 
aloqa qilingan, hozir ruscha va biroz frantsuzcha ham kerak, xonlar davrida 
shar’iy mahkama qog‘ozlari forsiycha, qaydlari turkiycha edi, bu butun 
Turkistonga xos, jadid maktablari turkiycha intishoriga xizmat qilayotgani 
haqida. 
10. 
[Ismoil Gasprinskiy]
. Buxoroi sharif. 
№
15, 7.04.1909, 3. Buxorodagi 
Rossiya konsulligi kotibi Mirhaydar Mirbadalov Buxoroning gradovoy 
nachalnigi etib tayinlangan, Buxoroda shifoxona bor, tabiblari rus, temir 
yo‘l bor, mashinistlari rus, politsiya bor nachalnigi rus, Buxoro rus 
maktablariga minglarcha rubl sarf etib o‘zi uchun 4-5 lozim odam yetishtira 
olmadi, 2 mln aholi orasida telegrafda ishlaydigan mahalliy aholidan hech 
kim yo‘q, 25 yil davomida Buxoro hukumati rus gimnaziyalariga 3-4 talaba 
yuborganda hozir doktorlar, muhandislar va boshqalarga ega bo‘lardi. 
11. 
Bayonul-Haq
. Doxiliya xabarlari. 
№
17, 24.04.1909, 3. Toshkentdagi bir 
jomedan 120 rubl soliq talab qilingan, hech bir millatning ibodatxonasidan 
soliq olinmaydi, bunday qonun yo‘q, soliq masjidning vaqf pullaridan 
bo‘lsa kerak, vaqf imorat va yerlardan soliq olinadi. 
12. 
Bayonul-Haq
. Doxiliya xabarlari. 
№
22, 26.05.1909, 2. O‘tgan yozda 
“Tarjimon” muharriri Buxoroga borib maktab borasida ancha ma’murlar 
bilan suhbat qilgan, foydasini tushuntirgan, ulardan va’dalar olgan, 
ketgandan keyin u va’dalar unutildi, hamma ish joyidan siljimadi, shunday 
bo‘lsada qishda 2 usuli savtiya maktabi ochilgan, hukumat tarafidan man 
qilinmadi, kelajak qishda ancha yerlarda yangi usul maktablari va bir necha 
rushdiyalar ochishga tayyorgarlik ko‘rilmoqda, yangi olingan xabarga 
ko’ra, 2 usuli savtiya maktabida go‘zal imtihonlar bo’lgani haqida. 

---

Tarjimon (1883 – 1917) Gazetasidagi Turkiston Materiallarining Izohli Bibliografiyasi 
177 
13. Doxiliya xabarlari. 
№
24, 9.06.1909, 3. Palen yerli aholi va mustashriq, 
huquqshunoslardan iborat bir hay’at tuzgan, yerli mahkamalar uchun 
dasturulamal tayyorlanishi haqida. 
14.