Materiallar

M 2
  birlik  epyuralari  bilan  ko‘paytiramiz.
2
3
10.15-rasm.
2-tugun  m uvozanatidan
E > ' = 0 ; M 2 - e 2 = 0 ;iV 1, = e 2 = ^ 9/;
6 4
3-tugun  muvozanatidan

---

а
 
1  1  25  ,,  ,  1 , 
1  1  13  о  .  2 
1 1 1 3 , 1  
1  I  6 
.  1 .
Л,  =  (А/М.) = ----------- л/"  /  —/ --------------
(]1
  •/*—/ --------------
ql
  •/■—/ --------------
ql
  • / • —/ +
E J  2  64 
3 
E J  2 6 4  
3 
£ / 2   64 
3 
£ /   2  6 4 4 
3
1 2   8 
,2  ,  n 
1  1  6   ,2  , 2 / 
1  1  32  /2  ,1  , 
25 
13 
6  ,
+  £ / 3   6 4 9  
E J 2   6 4 4 
3  +   £ 7   2  64 9 
3 
6 4 £ /  
6 
6 
6 
6
+ 0 - I 2  +  32 
^ / ( 5 7 - 5 7 )   =
6
 
6 
384£7
Д,  = ( М - Д )  = — —
^ - / - l - — •—— .y/2 -/ -1— !—L— 
- 1+— ■
<7/2 - / - /  — L  
1
 
E J 2 M  
EJ  2 6 4  
EJ  2 64 
3 
E J  2 64 
3 
£ /
2JS_ 
, 
1  , 
2 5 _ ] 3  
13 
13  (  ) 
8 
iy/~(81 — 81) 
Q
3  64 9 
2 
~   6 4 E J^  2 
2 ~   2 
3  +  
3 
3 8 4 £ / 
3 8 4 £ /
tc *
*  *  *  *  I T
Mjl= 
X 2 ° T i q
X ?
JL
4
K o'chishlam ing  nolga  teng  chi- 
qishi  hisobning  to ‘g ‘ri  bajarilgan- 
ligini  ifodalaydi.
Endi  sistemaning muvozanat hola- 
tini  tekshiram iz  (statik  tekshirish). 
M ,   Q ,   N
  epyuralaridan  sistemaning 
tayanch  reaksiyalarini  aniqlaymiz 
(ЮЛб-rasm)-.
, ,  
v   2 5  
D 
13 
, 
„  
3 8  
,
■
A 
1  e.\
 
’ 
I 
^ 
л  ~   ил  У
6 4  
6 4  
6 4
51 
19
R B  -  - — ql',  H   -  —X .  =  - — ql.
B 
6 4
 
32
10.16-rasm.
^
 
38  , 
19  , 
( 3 8 - 3 8 W  
л
1.  V -Y  =  0; 
H
, - H
=
 0; 
- q
l - — q l   =  -
----- r r - L L  = 0;
•  ^  
л
 
1 
■
  64 
32
64
2
. 
Х У = °; 
R a
+
R
b
  -
^
  =  
0.  7 7 ^ / 
+  
7 7 ^ - ^ / 
=   ° ;
64 
64
3 . 
= 0; 
+  
m -  
N x 
-21 
+   R a  ■ 
I 
-  q l —  =
 0
25  /2 
? / 2 
19 
0 . 
51 
? / 2
— a /  + - ---------- q l - 2 l  + —  q l - l -  —  = 0;
64 
2 
32 
64 
2

---

Muvozanat  tenglamalarining  qanoatlantirilishi  sistemaning  muvozanat- 
da  ekanligini  bildiradi.  Bu  esa  hisobning  to ‘g ‘riligini  tasdiqlaydi.
10.6  Statik  noaniq  uzluksiz  balkalarni  hisoblash
B ir  necha  oraliqlardan  tashkil  topgan  va  chekka  tayanchlardan  biri 
shamirli  q o ‘zg‘almas  yoki  bikr  boMgan  balka  -  
u z l u k s i z   b a / k a
  deb  ataladi 
(10.17  va  10.18-rasm).
M azkur  paragrafda  uzluksiz  balkalar  hisobiga  kuchlar  usulining  tadbi- 
qini  ko ‘rib  o‘tamiz.  Ish  uzluksiz  balkalarning  statik  noaniqlik  darajasini 
aniqlashdan  boshlanadi:
n   =   2 S h  +  C T  - 3 D .
Bu  yerda  Sh  -   disklami  tutashtiruvchi  oddiy  sham irlar  soni;
CT  -   tayanch  sterjenlari  soni.
^  
JL 
й
11
 
,  
I,
i, 
J
h
"
, 
ь
10.17-rasm.
4 
/
1 
i
X 
j!
I, 
>i 
/  
' 
/   ■ 
/
L 
J
h
s
L
. 
b
JO . 1 8 - r a s m .
Uzluksiz  balka  yaxlit  balkadan  tashkil  topganligi  sababli  D = l;  Sh  =  0 
b o ‘ladi.  U  holda  yuqoridagi  formula  quyidagi  ko‘rinishga  keladi:
n   =  C j - 3
 
(10.8)
10.17  va  10.18-rasmda  ko‘rsatilgan  balkalar  statik  aniqmasdir,  chunki 
ularning  har  biri  uchun  nom a’Ium  tayanch  reaksiyalarining  soni  statikaning 
muvozanat  ter.glamalari  sonidan  ortiq.
Rasmdagi  balkalarning  statik  noaniqlik  darajasini  (10.8)  formula  yor- 
damida  aniqlaymiz:
n   —  6 - 3   —
 3,  и = 5 — 3 = 2 
Demak,  10.17-rasmdagi  balka  uch  marta,  10.18-rasmdagisi  esa  ikki  marta 
statik  noaniq  ekan.

---

Uzluksiz  balkaning  statik  noaniqlik  darajasi  aniqlanganidan  so‘ng  uning 
asosiy  sistemasi  tanlanadi.
10.19-rasm,  b-da  tavsiya  etilgan  asosiy  sistema  tashqi  tayanchlariga 
k o ‘ra,  1 0 .19-rasm ,  e-da  tav siy a  etilgan  asosiy  sistem a  esa  ichki 
bog‘lanishlariga  ko‘ra  hosil  qilingan.
Har  ikkala  asosiy  sistema  talabga  to ‘liq  javob  beradi,  chunki  har  ikka- 
lasi  ham  geometrik  o ‘zgarmas  va  statik  aniqdir.
, 4
a) 
%
/
 •
Ш
*1
7b 
w,
I  
4
*4
✓
/
1 0 . 1 9 - r a s m .
Uzluksiz  balkalarni  har  ikkala  asosiy  sistema bo‘yicha  hisoblasa  b o ‘ladi.
Umuman  asosiy  sistemani  shunday  tanlash  kerakki,  kanonik  tenglama- 
ning  ayrim  yordamchi  koeffitsientlari  nolga  aylansin  va  tanlangan  asosiy 
sistema  har  tomonlama  qulay  bo‘lsin.  Chunki  asosiy  sistema  har  tomonla- 
ma  qulay  tanlansa,  keyingi  hisob  ishlari  anclia  soddalashadi.  Shu  nuqtayi 
nazardan  yuqoridagi  ikkita  asosiy  sistemani  tahlil  qilib  ko‘ramiz.
B irinchi  v ariantda  ifodalangan  asosiy  sistem ada  n o m a’lum larning 
yo'nalishi  b o ‘yicha  mavjud  b o 'lad ig an   chiziqli  ko ‘chishlar  nolga  teng

---

b o ‘lmaydi,  shu  sababli  kanonik  tenglam aning  koeffitsientlari  va  ozod  had- 
lari  ham  toMiq  saqlanadi.
Ikkinchi  variant  asosida  tanlangan  asosiy  sistema  mustaqil  oddiy  statik 
aniq  balkalardan  iborat  bo‘lib,  ayrim  burchakli  ko‘chishlar  nolga  teng  boMishi 
tufayli  kanonik  tenglamaning  ayrim  yordam chi  koeffitsientlari  nolga  teng 
b o ‘lishiga  olib  keladi.
Y uqorida  bajarilgan  tahlil  uzluksiz  balkalam i  hisoblashda  ikkinchi  va­
riant  maqsadga  muvofiq  ekanligini  ko ‘rsatadi.