Materiallar

egilish  deformatsiyasi
  s o d ir  boMadi.

---

A   ta y a n c h i  s h a m irli-q o ‘ z g ‘ almas  ta ya n ch   deb  a ta lib ,  unda  ik k it a   reak- 
s iya   k u c h la ri  Қ ,   v a   H a  paydo  bo M ish in i  ilg a ri  (1 .3 .)  k o ‘ rib   o ‘ tg a n   e d ik .  В  
ta y a n c h i  s h a m irli  -   q o ‘ zg ‘ a lu v c h i  tayanch  deb  a ta lib ,  unda  b irg in a   re a ksiya  
k u c h i  R ft  h o s il  boM adi.  S h a m irsiz  q is tirm a   ta y a n c h la rd a   esa  u c h ta   re a ksiya  
k u c h i  R *  H a,  M a  paydo  boMadi  (7.3 -ra sm )
T e k is   y o y iq   k u c h la r 
intensivlik,
  y a ’ ni  b a lk a n in g   u z u n lik   b ir lig ig a   tc /g ‘ ri 
k e lg a n   m iq d o r  q  b ila n   oMchanadi  va   N /m   b ila n   ifo d a la n a d i.  N o te k is   y o y iq  
k u c h la m in g   in te n s iv lig i  b a lka n in g   u z u n lig i  b o 'y la b   o ‘ zgaradi  v a   q x  b ila n  
b e lg ila n a d i.
M a ’ lu m k i,  b iro r  ko n stru ksiya n i  hisoblashdan  ilg a ri  u n in g   h iso b la sh   ta rh i 
ta n la n a d i.  H is o b   n a tija la ri  toM aligicha  ana  shu 
ta rh n i  qanday  ta n la n ish ig a  
bogM iq.  A y n iq s a   tayanch  x illa rin i  to ‘ g ‘ ri  b e lg ila n is h i  m u h im   aham iyatga  ega.
O datda  b a lk a la r  kam   deform atsiyalanadi,  undagi  k u c h la n is h la r  ham   elas­
t ik lik   chegarasida  boMadi.  A y ta y lik ,  m etall  y o k i  y o g ‘ och  to ‘ s fn n in g   u c h i  gMsht 
d e v o rg a   b ir o z   k ir itilg a n   boMsin.  T a ya n ch   y u za si  k ic h ik   boM g a n i  sababli 
t o ‘ s in n in g   u c h i  o zg in a   m iq d o rd a   ogMshi  m u m k in .  S h u n in g   o ‘ z i  ta ya n ch n i 
s h a m irli  deb  qabul  qilish g a   asos  boMadi.  A g a r  to ‘ sin  d evor  orasi- 
ga  k o ‘ proq  k ir it ilib ,   beton  va  arm atura  yo rd a m id a   m ahkam lansa, 
^
b unday  ta y a n c h n i  s h a m irli  deb  boM m aydi,  albatta,  uni  sh a m irsiz 
q is tirm a   tayanch  deb  qabul  q ilin sa ,  t o ‘g ‘ riro q   boMadi. 
ф —о
S ta tik   a n iq   b a lk a la rn in g   ta y a n c h   re a k s iy a la rin i  a n iq la s h  
u c h u n   s ta tik a n in g   u ch ta   m uvozanat  te n g la m a la rid a n   fo y d a la n - 
a m iz .  B u n d a   X   o ‘ q i  -   b a lk a n in g   o ‘ q i  b o ‘ y la b ,  Y   o ‘ q i  esa  -   tik  
y u q o rig a   y o ‘ n a ltir ilib ,  k o o rd in a t  boshi  b iro r  ta ya n ch   s h a rn iri- 
n in g   m a rk a z id a   o lin a d i.
A w a l   g o riz o n ta l  reaksiya  k u c h i  a n iq la n a d i.  B u n in g   uchun 
l x = 0   te n g la m a s id a n   fo y d a la n ila d i.  V e rtik a l  re a k s iy a   k u c h la ri 
v a   ta y a n c h   m o m e n ti  lm = 0   va  £ y = 0   te n g la m a la rid a n   to p ila d i. 
M o m e n t  n u q ta s i  s ifa tid a   b iro rta   ta ya n ch   s h a m irin in g   m a rka zi 
q a b u l  q ilin a d i.  E y = 0   te n g la m a sid a n   to p ilg a n   re a k s iy a la m in g
t o ‘ g ‘ r i  y o k i  n o to ‘ g ‘ r i   e k a n lig in i  te k s h iris h   u ch u n   fo y d a la n is h  
^  
^  
m aqsadga  m u v o fiq . 
7