Materiallar

£~
 
cr,  +  cr,  +  cr. 
cr
£ „ = -
------ 4------ -  =  — -------=-------
-  = —  .
 
(4 .1 8 )
3 
3 K -3
 
3 
К
4 .8 .  D e f o r m a t s iy a n in g   p o te n s ia l  e n e r g iy a s i
D e fo rm a ts iy a n in g   p o te n s ia l  e n e rg iy a s i  deb,  e la s tik   d e fo rm a ts iy a   n a ti- 
ja s id a   m a te ria ld a   to ‘ p la n a d ig a n   e n e rg iya g a   a y tila d i.
J is m n in g   h a jm   b irlig ig a   ( I s m 3)  t o ‘ g ‘ r i  ke lg a n   p o te n sia l  e n e rg iya   d e fo r­
m a ts iy a n in g   s o lis h tirm a   p o te n s ia l  e n e rg iy a s i  deb  ataladi  va  w  h a rfi  b ila n

---

b e lg ila n a d i.  J is m n in g   t u r li  n u q ta la rid a  
и
  n in g   q iy m a ti 
tu rlic h a   boMadi.
E la s tik   s is te m a d a   t o ‘ p la n g a n   p o te n s ia l  e n e rg iy a n i 
hiso b la sh   uchun  e n e rg iy a n in g   saqlanish  q o n u n id a n   fo y - 
d a la na m iz.
A v v a l  o d d iy   c h o ‘ z ilis h   h o la tid a   b o M g a n   s te rje n n i 
k o ‘ rib  
0
‘ ta m iz   (4 .1 0 -ra s m ).  A g a r  sterjenga  q o ‘ y ila d ig a n  
s ta tik   k u c h la r  m iq d o rin i  o z-o zd a n   o s h irib   b o rsa k,  k u ch  
oshgan  sari,  osilgan  k u c h   sathi  pasaya  b o ra d i  v a   shunga 
m os  ra v is h d a   u n in g   p o te n s ia l  e n e rg iy a s i  h a m   ka m a ya  
b o ra d i,  c h o ‘ z ila yo tg a n   sterjen  d e fo rm a ts iy a s in in g   potensial 
energiyasi  esa  orta   b o ra d i.
Y u k n in g   o rtis h i  o h ista   b o M g a n lig i  sa b a b li,  sterjen  uch- 
id a g i  k o ‘ c h is h n in g   te z lig i  ju d a   past  boMadi.  Shu  boisdan 
m assalarda  yuzaga  k e la d ig a n   in e rs iy a   k u c h la ri  va  ene rg i­
y a n in g   s o c h ilis h in i  h is o b g a   olm asa  ham   boM adi.  D em ak, 
ste rje n n in g   k in e tik   e n e rg iy a s i  ham   o ‘ zg a rm a yd i.  Y u k n in g  
p o te n sia l  energiyasi  to M ik   ra v is h d a   s te rje n n in g   e la s tik   de­
fo r m a ts iy a s i  p o te n s ia l  e n e rg iy a s ig a   a y la n a d i.  Y u k  
y o ‘ qotgan  p o te n sia l  e n e rg iy a n in g   m iq d o ri,  u n in g   hara ka ti 
(p a sa yish i)  ja ra y o n id a   bajargan  ishga  te n g   b o M g a n lig i  sababli,  d e fo rm a ts iy ­
anin g   p otensial  e n e rg iy a s in i  a n iq la sh   m asalasi  tashqi  k u c h la r  baja rg a n   is h n i 
aniqlash  m asalasiga  k e ltir ila d i.  O d d iy   c h o ‘z ilis h d a   ta sh q i  k u c h la r  baja rg a n