Materiallar

bo'lsa,  M  =
 0; 
Q =
 0:
x = —  bo'lsa,  M  =  - ^ —;  Q =  + —
2 
8 
2
x = l  bo'lsa,  M  = - ^ ~ ’,  Q  = +ql-
M   va  Q   e p y u ra la ri n in g   s h a k li  7.13- 
rasm da  b e rilg a n .

---

B a lk a n i  tekis,  s o f e g ilis h in i  k o ‘ rib   o 'ta m iz .  7.14-rasm ,  a  da  k o ‘ rsatilgan 
b a lk a n in g   A B   uchastkasida  e g u vch i  m o m e n t  o ‘ zgarm as  q iym a tg a   ega  boM ib, 
k o ‘ ndalang  kuch  nolga  teng.  B a lk a n in g   shu  uchastkadagi  e g ilis h i 
so f egi­
lish
  deb  ataladi.  B a lk a n in g   A C   va   B D   u ch a stka la rid a   e g u vch i  m o m e n tla r 
o ‘ zg a ru vch i  m iq d o r  b o ‘ lib ,  k o 'n d a la n g   k u c h   n o lg a   teng  emas.  B u  uchastka- 
lardagi  e g ilis h  
ko'ndalang  egilish
  d e y ila d i.
M a z k u r  paragrafda  istalgan  k e s im n in g   istalgan  nuqtasida  ho sil  boMadigan 
k u c h la n is h la m i  aniqlash  fo rm u la s in i  k e ltir ib   c h iq a ra m iz.
S o f  e g ilis h   v a z iy a tid a   boMgan  b a lk a n in g   k u c h la n is h   h o la tin i  aniqlash 
uchun  q u y id a g i  fa ra z la rn i  qab u l  q ila m iz :
-   te kis  k o 'n d a la n g   ke sim ,  d e fo rm a ts iy a d a n   k e y in   ham  te k is lig ic h a   va  
egilgan  o ‘ qqa  tik lig ic h a   q o la d i  ( B e rn u lli  g ip o te z a s i);
-   b a lk a n in g   m a te ria lin i  b ir   j in s li  va   iz o tro p   deb  h is o b la y m iz ; 
b a lk a n in g   b o ‘ y la m a   to la la ri  b ir   b irig a   bosim  
o ‘ tk a z m a y d i,  b in o b a r­
in ,  u la r  fa q a t  c h o ‘ z ila d i  y o k i  s iq ila d i;
-   n o rm a l  k u c h la n is h la r  d e fo rm a ts iy a g a   p ro p o rs io n a l  (G u k   q o n u n i).
S o f  e g ilish   uchun  qab u l  q ilin g a n   fa ra z la r  o d d iy   e g ilis h   uchun  ta q rib a n
to ‘ g ‘ ri  ke la d i.  N a z a riy   jih a td a n   v u ju d g a   k e la d ig a n   x a to lik   m iq d o r  ju d a   ka m  
boM g a n lig i  uchun  a m a liy   ish la rd a   h is o b g a   olm asa  ham   boMadi.
B a lk a   egilganda  u n in g   b a ’ z i  to la la ri 
u z a y a d i,  b a ’ z i 
t o la la r i  esa  q is q a ra d i.
A m m o   shunday  qatlam   b o M a d iki,  bu  qat- 
la m d a g i  to la la r  u za y m a y d i  ha m ,  q is q a r- 
m a yd i  ham ;  o ‘ z in in g   d a stla b ki  u z u n lig in i 
saqlab  q o la d i.  B unday  q atlam  
neytral  qat­
lam
  d e b   a ta la d i.  N e y tr a l  q a tla m   b ila n  
k o 'n d a la n g   '  “ s im n in g   k e s is h u v   c h iz ig ‘ i 
n e y tra l  c h iz iq   d e y ila d i.  H is o b   is h la rid a  
ke sim   o ‘ q la rid a n  
b ir i,  m asalan  Z   o ‘ q i, 
n e ytra l  c h iz iq   ustiga jo y la s h tirila d i  v a  
ney­
tral  o'q
  deb  ataladi  (7.14-rasm ,  b).
A   tayanchidan  ix tiy o r iy   x   m a so fa   m - 
m  k e s im in i  o la m iz  (7.14-rasm ,  a).  A jr a t il-  
gan  ke sim d a   x ,  y,  z  o ‘ q la rin i  o ‘ tk a za m iz.
H o z irc h a   Z   o ‘ q in in g   ke sim d a g i  h o la ti  (b a - 
la n d lig i)  n o m a ’ lum ,  am m o  u n in g   у   o ‘ q ig a
a)
Fa
^ г Г П Т
Fa
F
D
В