Matematika”kafedrasi Hasanova Jumagul Alisher qizining 5130100- “Matematika” ta’limyo’nalishibo’yichabakalavr darajasiniolishuchun «chiziqli bir jinsli matritsali differensial tenglamalar va ularni yechish usullari»

§1.4Chiziqli bir jinsli bo’lmagan o’zgarmas koeffitsiyentli

tenglama

Avvalo eslatamizki, biz (15) ko’rinishadgi vektor matritsali tenglamaga egamiz va uning umumiy yechimini mos bir jinsli tenglama umumiy yechimi bo’yicha o’zgarmasni variatsiyalash metodi bilan topishimiz mumkin. Ba’zi hollarda  vektor funksiya maxsus ko’rinishga ega bo’ladi. Bu maxsus ko’rinishdagi funksiya kvaziko’phaddan iborat bo’lib, bunday funksiya  ko’rinishga ega va  - biror tartibli vektor ko’phad,  -haqiqiy yoki kompleks son bo’lsa,  formulaga ko’ra vektor matritsali tenglamaning o’ng tomoni o’rnida

vektor funksiyalar olinadi.

1) agar son xarakteristik tenglamaning oddiy ildizi bo’lsa, mos yechim  ko’rinishida izlanadi, bunda  -koeffitsiyentlari noma’lum bo’lgan, tartibi esa  vektor ko’phadning tartibi bilan bir xil bo’lgan vektor ko’phaddir.

2) agar son xarakteristik tenglamaning  karrali ildizi bo’lsa, mos yechim  ko’rinishida izlanadi.

Misol. Ushbu

sistemani integrallang.

Yechish. Avvalo xarakteristik tenglamani tuzamiz va yechamiz. U tenglama

ko’rinishga ega. Bundan  . Uning ildizlari:  . Berilgan sistemada  bo’lib, bunda  xarakteristik tenglamaning 1-karrali ildizidir. Buni hisobga olgan holda xususiy yechimni

ko’rinishda izlaymiz. Tegishli hosilalar olib, ularni berilgan sistemaga qo’yamiz va so’ngra so’ngra sodda o’zgartirishlar bajaramiz:



Oxirgi tenglamalardan  kelib chiqadi. Shunday qilib, berilgan sistemaning xususiy yechimi  ,  ko’rinishga ega bo’ladi.
Mos bir jinsli sistemaning umumiy yechimini ham topish qiyin emas. Ushbu

vektor funksiya tegishli umumiy yechim ekanligini bevosita tekshirib ko’rish mumkin. Shunday qilib, berilgan bir jinsli bo’lmagan sistemaning umumiy yechimi

vektor funksiyadan iborat.