Matematika va informatika” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi 20/6-guruh talabasi Dilmurodov Dilshod Qurbon o’g’li Kursni tugatish ishi

III-BOB Python dasturlash tilida siklik operatorlari (takrorlanuvchi tarmoqlanuvchi operatorlar) yordamida sodda va murakkab masalarni yechish dasturlarini yaratish

Python dasturlash tilini o'rganish vaqtida ko'plab masalalarni dasturini tuzib, bajarib ko'ramiz. Ayrim masalalarni dasturini tuzayotganimizda qandaydir amalni bir necha marta takrorlashimizga to'g'ri keladi. Bunday masalalarni takrorlash ya'ni sikl operatorlari yordamida oson yechishimiz mumkin. Quyida takrorlanuvchi algaritmlarga oid masalalar berilgan bo'lib, ular yordamida python dasturlash tilining sikl operatorlarini o'rganamiz.

3.1 Python dasturida tarmoqlanuvchi operatorlar yordamida ishlash

Bu operator PYTHON dasturlash tilidagi muhim operatorlardan biridir. U shartga bog‘liq ravishda kod fragmentini bajarishga mo‘ljallangan. Shart operatori boshqarishni qaysi tarmoqqa uzatishni ta’minlaydi. Shart operatorining umumiy ko`rinishi:
if

else

Shаrtli оperаtоr sintаksisi: if () else . Shаrt iхtiyoriy shartli ifоdа bo‘lishi mumkin. Аgаr u rоst bo‘lsа operator1 bаjаrilаdi.
Аks hоldа operator2 bаjаrilаdi. Bu iхtiyoriy murakkablikdаgi tekshirishlаr ketmа ketligini hоsil qilishgа imkоn berаdi. Bu ketmа - ketlikdа shаrtli оperаtоr to‘lа yoki qisqа shаkldа bo‘lishi mumkin. Shuning uchun if vа else оperаtоrlаrini bir - birigа mоs qo‘yishdа хаtоlik kelib chiqishi mumkin. Tilning sintаksisi bo‘yichа ichki jоylаshtirilgаn shаrtli оperаtоrlаrdа har bir else eng yaqin if gа mоs kelаdi.
Аgаr х teng 1 vа y teng 2 bo‘lsа x kichik y dan jumlа ekranga chiqаrilаdi,
chunki else eng yaqin if gа mоs kelаdi.
x=int(input('x='))
y=int(input('y='))
if xprint(x,'kichik',y,'dan')
else: print(x,'katta',y,'dan')

Shunaqa shart operatorlar orqali matematik ifodalarni ko`rib chiqish mumkin. X va Y ni butun emas balkim float ixtiyoriy kasr son ham oladigan bo`lsak qiyinroq misollarni ham ishlab beradi. Inson o`ziga oson bo`lishi uchun ko`plab dastur yaratadi masalan: Kankulyator, tarozi, (suv, gaz, tokni) o`lchagich asboblarni ham o`zini dasturi bor hayotiy oddiy har doim ishlatuvchi qurulmalarimiz. Inson o`ziga kerakli narslarni darrov osonlashtirish uchun kerakli narsani yaratadi. Hayotda bitta gap boru qiyin ishni bajarishni oson yo`lini topolmayapsanmi u ishni dangasa odamga ber deyilgan sababi dangasa o`zini dangasaligi sabab oson yo`lini qidiradi.