Matematika-informatika

IV. 1-rasm. Ti dan Zn gacha bo’lgan elementlarning К vа К rentgen spektrlaridagi seriya chiziqlarining joylanishi.

Siljish kattaligi Ti dan V ga o’tganda qancha bo’lsa V dan Cr ga o’tganda xuddi shuncha bo’ladi, demak, tartib raqami bitta ortsa, har safar bir xilda siljish ruy beradi; tartib raqami ikkita ortsa, siljish ham ikki xissa ortiq bo’ladi.

Bu tekshirishlarga asoslanib Mozli quyidagi qonunni ta‘rifladi: elementlarning rentgen spektrlaridagi harakterli chiziqlarga to’g’ri keladigan tebranish chastotalarining kvadrat ildizlari elementlarning D. I. Mendeleev sistemasidagi tartib raqamiga bog’lik bo’ladi:

Bu qonunning matematikaviy ifodasi:

ɣ = (z - в)

bunda z – elementning tartib raqami,

А, в – har xil seriya chiziqlar uchun har xil bo’lgan o’zgarmas sonlar.

Abstsissalar o’qiga elementlarning tartib raqami va ordinatalar o’qiga ɣ qiymatlari quyilsa, to’g’ri chiziq hosil bo’ladi ( IV. 2- rasm).

Mozlining bu qonuni, bir tomondan, elementning tartib raqamini aniq topishga imkon bersa, ikkinchi tomondan, yadro zaryadi elementning tartib raqamiga tengligini ko’rsatadi.

D.I.Mendeleevning davriy jadvalida elementlar atom yadrolari zaryadlarining ortib borishi tirtibida joylashtirilgan. Bu jadvalga qarab,