Matematika-informatika fakulteti

1.2 C# dasturlash tilida tiplar, metodlar, o’zgaruvchilar va asosiy operatorlar.

C# dasturlash tilida ham barcha dasturlash tillarida bo’lgani kabi kiritilgan o’zgaruvchilar tiplarga bo’linadi. C# dasturidagi asosiy tiplar haqiqiy, butun, belgili, satrli va mantiqiy tiplarga bo`linadi. O’z navbatida bu tiplarning ham bir nechta turlari mavjud.

Byte – 0 dan 255 gacha bo’lgan butun sonlar to’plami bo’lib xotiradan 1 bayt joy egallaydi.

Sbyte – [-128;127] oraliqdagi butun sonlar to’plami bo’lib xotiradan 1 bayt joyni egallaydi.

Short – [-32768;32767] oraliqdagi butun sonlar to’plamini tashkil etadi. Har bir identifikator xotiradan 2 baytni egallaydi. System.Int16 tizimli tipidan olingan.

Ushort – [0;65535] oraliqdagi butun sonlardan tashkil topgan to’plam. Har bir identifikator xotiradan 2 bayt joyni egallaydi. System.UInt16 tipdan olingan.

Int – [-2147483648;2147483647] oraliqdagi butun sonlardan tashkil topgan bo’lib har bir identifikator xotiradan 4 bayt joyni egallaydi. System.Int32 tizimli tipdan olingan.

UInt – [0;4294967295] oraliqdagi butun sonlardan tashkil topgan bo’lib har bir identifikator xotiradan 4 bayt joyni egallaydi. System.UInt32 tizimli tipdan olingan.

Long – [-9223372036854775808;9223372036854775807] oraliqdagi butun

sonlardan tashkil topgan bo’lib har bir identifikator xotiradan 8 bayt joyni

• xatoliklarni chiqarishni o’z ichiga oladi. Odatda kiritish, chiqarish standart

• Ulong – [0;18446744073709551615] oraliqdagi butun sonlardan tashkil topgan bo’lib har bir identifikator xotiradan 8 bayt joyni egallaydi. System.UInt64 tizimli tipdan olingan.
• Mantiqiy tip bool – true(rost) yoki false(yolg’on) qiymat qabul qiladi. Haqiqiy tiplarda esa Float, Double va Decimal tiplari ishlatiladi.

• Double

• - [±5.0*10-324;±1.7*10308] oraliqdagi

• haqiqiy sonlardan iborat

• to’plamni tashkil etadi. Har bir identifikator hotiradan 8 bayt joyni egallaydi. System.Double tizimli tipi tomonidan taqdim etiladi. O’nli formatdagi sonlarda verguldan keyingi 15-17 xona aniqligiga ega.
• Float – [-3.4*1038;3.4*1038] oraliqdagi haqiqiy sonlardan iborat to’plamni tashkil etadi. Har bir identifikator hotiradan 4 bayt joyni egallaydi. System.Single tizimli tipi tomonidan taqdim etiladi. O’nli formatdagi sonlarda verguldan keyingi 6-9 xona aniqligiga ega.
• Decimal – [±1.0*10-28; ±7.9228*1028] oraliqdagi haqiqiy sonlardan iborat to’plamni tashkil etadi. Har bir identifikator hotiradan 16 bayt joyni egallaydi. System.Decimal tizimli tipi tomonidan taqdim etiladi.
• Dastur yozish paytida satr o’zgarmasini e’lon qilish uchun uni ikkita qo’shtirnoq orasiga olish kerak. Masalan, “salom dunyo”. Buni siz dasturning istalgan qismida bajarishingiz mumkin. Masalan, funksiya parametrlarini o’zlashtirishda, o’zgaruvchilarni e’lon qilishda.
• String a=”Salom dunyo”.
• Consol rejimida ishlash uchun .NET da Console sinfi ishlatiladi. Bu sinfning afzalligi 2 ta qismdan iborat bo’lib : uning barcha metodlari o’zgarmas, sanoqli bo’lib, uni ishlatish uchun nusxalash shart emas. U kiritish, chiqarish va

• Consolda amalga oshiriladi (agar u bo’lmasa, masalan oynali masalalarda chiqarish amalga oshirilmaydi), lekin kiritish va chiqarish oqimlarini o’zgartirish mumkin.Consol bilan ishlashda asosan 4 metod ishlatiladi : Read, Readline, Write, Writeline, birinchi ikkitasi kiritish, qolgani chiqarish metodlari hisoblanadi.
• Read metodi kiritish qurilmalaridan belgini qabul qiladi. U int tipida kiritilgan belgi kodini qaytaradi va hech narsa kiritilmagan bo’lsa, -1 ni qaytaradi. Masalan:
• int i = Console.Read(); Console.WriteLine(i) ;
•