Математика фанини ўҚитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар модули бўйича

Ўзлаштириш фоизларини қуйидагича белгилаш мумкин: 

5% - оғзаки равишда материалларни ўзлаштириш кўрсаткичи бўлган 
шароитда дарс ўтиш самарасиз бўлади; 

10 % - машғулотларда ўқув материални кўргазмали шаклда тақдим 
этилса, ўзлаштириш кўрсаткичи кўтарилади. 

20 % - ҳам кўриб, ҳам эшитилса, яъни техник воситалардан 
фойдаланилса; 

50 % - баҳс мунозарага киришилса; 

75 % - мавзу бўйича амалий топшириқлар бажарилса; 

90 % - бир-бирига ўргатишса. 
Кўриниб турибдики, интерфаол ўқитиш ўқувчилардан ахборотни 
ўзлаштириш 
жараѐнида 
фаоллик, 
ижодкорлик, 
мустақилликни 
шакллантирибгина қолмай, таълим мақсадларининг тўлақонли амалга ошишига 
ѐрдам беради. Бунда таълимнинг қуйидаги концепциялари фундаментал асос 
сифатида ҳизмат қилади: 
1)
ўқитувчининг жадал фаолияти – ўқув фаолиятининг асосий кўриниши 
сифатида намоѐн бўлиб, у мазкур ҳаракатнинг субъекти ва ташкилотчиси 
сифатида фаолият кўрсатади; 

---

36 
2)
ўқув фаолиятининг асосий негизи ва натижаси, мазкур фаолиятнинг 
субъекти – ўқувчи ҳисобланади; 
3)
муваффақиятли ўқув фаолиятининг асосий кўрсаткичи, унинг 
натижаси ўқувчининг фикрлаш усулларини ўрганиш ва амалий масалаларни 
ижодий ҳал этиш, эркин, мустақил ҳаракат қила олиш кўникмаларини 
шакллантиришдан иборат; 
4)
ўқув 
фаолиятнинг 
асосий 
кўрсаткичи 
ўқув 
топшириқлари 
ҳисобланади. Бунда таълим жараѐнининг асосий субъекти бўлган ўқувчида 
фикрлаш, билиш ҳаракати усулларини ривожлантирувчи ўқитиш тактикаси 
муҳим ўрин тутади;
5)
ўқув фаолиятини амалга ошириш жараѐни ўқувчидан ўзининг шахсий 
билиш маҳорати ва кўникмаларини ўзлаштириб олиши учун замин 
ҳозирлашдан иборат. 
Мантиқий нуқтаи назардан интерфаоллик, энг аввало, ижтимоий 
субъектларнинг суҳбат (диалог), ўзаро ҳамкорликка асосланган ҳаракат, 
фаолиятнинг олиб боришларини ифодалайди. Таълим соҳасида фаолият 
юритаѐтган ҳар бир мутахассис яхши биладики, анъанавий таълим ҳам суҳбат 
(диалог)га асосланган ва бу суҳбат қуйидаги ўзаро муносабат шаклларида 
ташкил этилади: 
Шунга кўра интерфаол ўқитиш ―таълим жараѐнининг асосий 
иштирокчилари – ўқитувчи, ўқувчи ва ўқувчилар гуруҳи ўртасида юзага 
келадиган ҳамкорлик, қизғин баҳс-мунозалар, ўзаро фикр алмашиш 
имкониятига эгалик асосида ташкил этилади, уларда эркин фикрлаш, шахсий 
қарашларини иккиланмай баѐн этиш, муаммоли вазиятларда ечимларни 
биргаликда излаш, ўқув материалларини ўзлаштиришда ўқувчиларнинг ўзаро 
яқинликларини юзага келтириш, ―ўқитувчи – ўқувчи – ўқувчилар гуруҳи‖нинг 
ўзаро бир-бирларини ҳурмат қилишлари, тушунишлари ва қўллаб - 
қувватлашлари, 
самимий 
муносабатда 
бўлишлари, 
руҳий 
бирликка 
эришишлари кабилар билан тавсифланади‖
8
. 
Замонавий таълим, шу жумладан, унинг тобора оммалашиб бораѐтган 
шакли – интерфаол ўқитишда эса шахслар ўртасидаги суҳбат (диалог) қуйидаги 
шахслар ўртасида ташкил этилади: 
8
Педагогика: 1000 та саволга 1000 та жавоб / Методик қўлланма. У.И.Иноятов, Н.А.Муслимов, М.Усмонбоева, 
Д.Иноғомова. – Тошкент: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети, 2012. – 122-бет. 

---

37 
Интерфаол таълим моҳиятига кўра суҳбатнинг ―ўқувчи – ахборот-
коммуникацион технологиялар‖ шаклида ташкил этилиши ўқувчилар томонидан 
мустақил равишда ѐки ўқитувчи раҳбарлигида ахборот технологиялари ѐрдамида 
билим, кўникма, малакаларнинг ўзлаштирилишини англатади. Ўқитишнинг 
интерфаол таълимга асосланиши бир қарашда ниҳоятда оддий, содда ва ҳатто 
―болалар ўйини‖ каби таассурот уйғотади. Бироқ, бунда ўқитувчининг маълум 
даражада қуйидаги омилларга эга бўлиши талаб қилинади: 
Ўқитувчи таълим жараѐнида интерфаол таълим ѐрдамида ўқувчиларнинг 
қобилиятларини ривожлантириш, мустақиллик, ўз-ўзини назорат, ўз-ўзини 
бошқариш, самарали суҳбат олиб бориш, тенгдошлари билан ишлаш, уларнинг 
фикрларини тинглаш ва тушуниш, мустақил ҳамда танқидий фикрлаш, муқобил 
таклифларни илгари суриш, фикр-мулоҳазаларини эркин баѐн қилиш, ўз нуқтаи 
Анъанавий таълимдаги 
суҳбат иштирокчилари 
Ўқитувчи – ўқувчилар 
гуруҳи (жамоаси) 
Ўқитувчи – ўқувчи