Математика фанини ўҚитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар модули бўйича

Тушунчалар 
Сизнингча бу тушунча қандай маънони 
англатади? 
Қўшимча 
маълумот 
Изоҳ: Иккинчи устунчага қатнашчилар томонидан фикр билдирилади. 
Мазкур тушунчалар ҳақида қўшимча маълумот глоссарийда келтирилган.
 
9. Венн диаграммаси методи. 
Венн диаграммаси - график кўринишда бўлиб, олинган натижаларни 
умумлаштириб, улардан бир бутун хулоса чиқаришга, икки ва ундан ортиқ 
предметларни (кўриниш, факт, тушунча) таққослаш, таҳлил қилиш ва 
ўрганишда қўлланилади. Диаграмма икки ва ундан ортиқ айланани 
кесишмасидан ҳосил бўлади. 
Методнинг мақсади: Бу метод график тасвир орқали ўқитишни ташкил 
этиш шакли бўлиб, у иккита ўзаро кесишган айлана тасвири орқали 
ифодаланади. Мазкур метод турли тушунчалар, асослар, тасавурларнинг 
анализ ва синтезини икки аспект орқали кўриб чиқиш, уларнинг умумий ва 
фарқловчи жиҳатларини аниқлаш, таққослаш имконини беради. 
Методни амалга ошириш тартиби: 

иштирокчилар 
икки 
кишидан 
иборат 
жуфтликларга 
бирлаштириладилар ва уларга кўриб чиқилаётган тушунча ёки асоснинг 
ўзига хос, фарқли жиҳатларини (ёки акси) доиралар ичига ёзиб чиқиш таклиф 
этилади; 

---

25 

навбатдаги босқичда иштирокчилар тўрт кишидан иборат кичик 
гуруҳларга бирлаштирилади ва ҳар бир жуфтлик ўз таҳлили билан гуруҳ 
аъзоларини таништирадилар; 

жуфтликларнинг таҳлили эшитилгач, улар биргалашиб, кўриб 
чиқилаётган муаммо ёҳуд тушунчаларнинг умумий жиҳатларини (ёки 
фарқли) излаб топадилар, умумлаштирадилар ва доирачаларнинг кесишган 
қисмига ёзадилар. 
10. Эвристик таълим методи. 
Эвристик деган сўзнинг маъноси савол жавобга асосан “топаман” 
демакдир. Эвристик метод билан ўқитиш мактабларда асосан XIX аср 
бошларидан бошлаб қўлланила бошлади. 
Машғулотлар қизиқарли бўлиши учун, бу машғулотлардаги ҳар бир 
масала ёки топшириқ сўзма сўз қуруқ ёдлаш учун эмас балки уларнинг олий 
фаолиятларини ишга соладиган характери бўлиши керак. Америкалик олим 
Д. Поя эвристик таълим методи тўғрисида шундай деган эди. Эвристикани 
мақсади янгиликларга олиб борувчи метод ва қоидаларни излаш демакдир. У 
эвристик метод моҳиятини қуйидагидек изчилликда тўзилган режа орқали 
амалга оширишни тавсия қилади:

Масаланинг қуйилишини тушуниш;

Масаланинг ечиш режаини тўзиш;

Тузилган режани амалга ошириш;

Орқага назар ташлаш (ҳосил қилинган ечимни текшириш).
Бу режани амалга ошириш жараёнида ўқитувчилар қуйидаги саволларга 
жавоб топадилар:

Масалада нима номаълум?

Масалада нималар маълум?

Масаланинг шарти нималардан иборат?

Илгари шунга ўхшаган масалалар ечилганми?

Агар шунга ўхшаган масалалар ечилган бўлса, ундан фойдаланиб 
қўйилаётган масалани еча оладими? 
Албатта юқоридаги режа схема ўқувчиларнинг ижодий фикрлаш 
фаолиятиларни шакллантиради, аммо бу режа-схема ўқувчиларнинг ижодий 
қобилиятларини шакллантирувчи бирдан бир йўл бўла олмайди.