Математика фанини ўҚитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар модули бўйича

Математик саводхонлик, фан ва техника янгиликларидан 
хабардор бўлиш ҳамда фойдаланиш компетенцияси
— аниқ ҳисоб-
китобларга асосланган ҳолда шахсий, оилавий, касбий ва иқтисодий 
режаларни туза олиш, кундалик фаолиятда турли диаграмма, чизма ва 
моделларни ўқий олиш, инсон меҳнатини енгиллаштирадиган, меҳнат 
унумдорлигини оширадиган, қулай шарт-шароитга олиб келадиган фан ва 
техника янгиликларидан фойдалана олиш лаѐқатларини шакллантиришни 
назарда тутади. Мазкур компетенциялар умумтаълим фанлари орқали 
ўқувчиларда шакллантирилади. 
Бундан ташқари, таълимда ҳар бир ўқув фанини ўзлаштириш 
жараѐнида ўқувчиларда, шу фаннинг ўзига хослиги, мазмунидан келиб 
чиққан 
ҳолда, 
соҳага 
тегишли 
хусусий 
компетенциялар 
ҳам 
шакллантирилади. Жумладан, тарих фанни ўрганишда ўқувчилар 
тарихий 
воқеликни тушуниш ва уни мантиқий изчилликда тушунтира олиш,
тарихий манба ва адабиѐтлар билан ишлаш компетенцияларни 
эгаллашлари талаб этилади. 
1. Тарихий воқеликни тушуниш ва уни мантиқий изчилликда 
тушунтира олиш компетенциянинг қуйидаги компонентлардан иборат: 

---

27 

Ўзбекистон ва жаҳон тарихининг энг қадимги давридан бугунги 
кунга қадар инсоният тарихида муайян из қолдирган муҳим воқеа ва 
жараѐнлар ҳақида маълумот бера олади; 

тарихнинг даврларини таққослай олади, таҳлил қилади, баҳолайди ва 
хулоса қилади, ѐзма маълумот бера олди; 

воқеа ва жараѐнларни тарихий давр нуқтаи назаридан таҳлил қилади, 
баҳо беради, хулоса чиқаради, муносабат билдиради; 

давлатларнинг ташкил топиши, давлат шакли, давлатдаги ижтимоий-
иқтисодий-сиѐсий жараѐнлар, ички ва ташқи муносабатлар, ҳарбий салоҳият, 
инсоният цивилизациясида тутган ўрни ҳақида ѐзма маълумот бера олади; 

тарих фанидан олган билимларини бошқа фанлар билан боғлай 
олади. 
2. Тарихий манба ва адабиѐтлар билан ишлаш компетенциянинг 
қуйидаги компонентлардан иборат: 

XX аср бошларидан бугунги кунгача кечган тарихий воқеликни баѐн 
қилишда муҳим бўлган тарихий топономик атамалар мазмунини тушунтира 
олади;

тарихий жараѐн ва воқеалар ҳақида маълумот беришда қўшимча 
адабиѐт ва манбалардан фойдалана олади;

тарихий-бадиий асарлар, оммавий ахборот воситаларида берилаѐтган 
маълумотлардан фойдаланишда ва уларга муносабат билдиришда ахборот 
маданиятига риоя қилади.
Хулоса қилиб айтганда, таълимнинг юксак сифатини ҳамда мамлакатда 
амалга ошиpилаѐтган чуқуp ижтимоий ислоҳотлаp, pивожланган демокpатик 
давлат баpпо этиш талаблаpига жавоб беpувчи кадpлаp тайѐpланишини 
таъминлаш, умумий ўрта таълим тизимида фаолиятли ѐндашувга асосланган 
таълим бугунги кун талабларига мос келмаѐтганлиги сабабли умумтаълим 
фанларини ўқитишнинг принципиал янги методологияси сифатида 
компетенциявий ѐндашувга асосланган давлат таълим стандартлари, ўқув-
методик мажмуаларни ишлаб чиқиш ва жорий этишни тақозо қилди.