Matematika fakulteti

 
 
Яд қусылмаласы
ЖК лес ѐдтыо 4 иесасхик дюсежетине ийе: 
• микспрсптеттпслы ѐд (МПЯ); 
• сегиттсли кэш-ѐд; 
• тийкасғы ѐд (ТЯ); 
• тытқы ѐд (СЯ). 
Региттсли кэш-ѐд —жпқасы тыйымлы жпқасы тезликли ѐд бплыр, пл ТЯ цюм МП пстатындағы 
буфес цюм юмеллес псынлаф тезлигин атысыф имканын беседи.
Тийкасғы ѐд
(ТЯ) мағлыфматласды тақлаф цюм машинаныо батқа блпкласы менен мағлыфматласды 
алматыф ушын асналған. ТЯ еки қыйлы етлер қалыфшы қусылманы өз ишине алады: 
тусақлы етлер 
қалыфшы қусылма 
(ТЕҚҚ) цюм
пресатив етлер қалыфшы қусылма 
(ОЕҚҚ).
ТЕҚҚ
, 
(ROM—Read Only Memory) Өзгесмейтуғын (тусақлы) рспгсаммалы 
цюм мағлыфматлы бесилгенлесди тақлаф ушын асналған; Өзинде тақланыр атысған 
мағлыфматты тек престив пқыф имканын беседи (ТЕҚҚ дағы инфпсмачиѐны 
өзгестиф мхмкин емет). 
ОЕҚҚ (RAM—Random Access Memory) ЖК белгили фақыт асалығында 
псынлар 
атысған, 
етарлаф 
рспчеттинде 
қатнататуғын 
мағлыфматласды 
(рспгсаммалас цюм инфпсмачиѐлас) тез жазыф, тақлаф цюм пқыф ушын асналған. 
Тийкасғы ѐдтыо тийкасғы абзаллықласы пныо жпқасы тезлиги цюм ѐдтио цюс бис ѐшейкатына 
бөлек мхсюжат етиф имканиѐты. Тийкасғы ѐдтыо кемшилиги тыратында машина тюмийнаты хзилгенден 
кейин пндағы мағлыфматласды тақлаф имканиѐты жпқлығын (энесгиѐға байланытлылығы) айтыр өтиф 
кесек. 
Тийкасғы ѐдтан батқа ЖК дио титтемалы рлататында энесгиѐға байланытлы бплмаған CMОS RAM 
(Complementary Metall –Oxide Semiconductor RАМ) ѐд бас бплыр, пл баслық фақытта өзинио 
аккумулѐтпсынан тюмийнленеди; пнда ЖК дио аррасатлы жайлатыфы (кпмрятесде бас бплған баслық 
аррасатуса) цаққында мағлыфмат тақланыр, бул жайлатыф титтема цюс итке тхткенде тектесиледи. 
Сыстқы ѐд 
Сыстқы ѐд ЖК дио тыстқы қусылматы бплыр, мағлыфматты узақ 
фақыт тақлаф ушын итлетиледи. Сыстқы ѐдта кпмрятесдио 
баслық рспгсаммалық тюмийнаты тақланады. Сыстқы ѐд цюс 
қыйыл етлер қалыф қусылмаласын өз ишине алады, лекин 
пласдан ео көр тасқалғаны, деслик қюлеген кпмрятесде бас 
бплған қатты (ҚМДЖ) цюм ийилифшео (ИМДЖ) магнит 
диткласдеги жыйнафшылас. 
Бул жыйнафшыласдыо фазыйраты: хлкен көлемдеги 
инфпсмачиѐны тақлаф, тпсаф бпйынша пресатив етлер қалыф 
қусылматына бас бплған мағлыфматты жазыф цюм узатыф. Сыстқы 
ѐд қусылмаласы тыратында пртик дитктеги жыйнафшылас (CD-
ROM — Compact Disc Read Only Memory) итлетиледи. 
Тюмийнлеф десеги— ЖК дио энесгптюмийнат титтематын өз ишине алған блпк. 

---

8 
Таймес — машина ишиндеги цақыйқый фақыт электспн тааты. Таймес автпнпм тюмийнат десегине 
— аккумулѐтпсға жалғанады цюм машина тасмақтан хзилгенде де итлей беседи.