Matematika fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
MATEMATIKA FAKULTETI
“Hisoblash matematikasi va axborot tizimlari ” kafedrasi
“ Biznes axborot tizimlari sohasida rejalashtirish va qaror qabul qilish ” fanidan
“Bir o’lchamli massivlar” mavzusida tayyorlagan
Uslubiy
ko’rsatma

Bajardi:
Matematika fakulteti 1-kurs Axborot tizimlarining matematik va dasturiy ta’minoti yo’nalishi magistranti Yangiboyev Elyor

Qabul qildi: Normamatov A

Toshkent-2020

Mavzu:C # dasturida bir o’lchamli dasturlar
I. C# da massivlar
Ko‘p hollarda jadval yoki matritsalar ko‘rinishidagi ma’lumotlar bilan ish yuritish kerak bo‘ladi. Jadvalda ma’lumotlar juda ko‘p bo‘lgani sabab, ularning har bir yacheykasidagi sonni mos ravishda bitta o‘zgaruvchiga qiymat qilib berilsa ular ustida ish bajarish ancha noqulayliklarga olib keladi. SHu sabab dasturlashda bunday muammolar massivlarni ishlatish yordamida hal qilinadi.
C # da massivlar bir o'lchovli yoki ko’p bo'lishi mumkin. Massivlar turli maqsadlarga xizmat qiladi, chunki ular birlashtirish uchun qulay vositalar bilan ta'minlangan. Masalan, siz massivda saqlashingiz mumkin: maksimal kunlik harorat qayd etilgan jadval; bir oy ichida valyuta kurslari ro'yxati yoki uy kutubxonasidan dasturlash bo'yicha kitoblarning nomlari.Massivning asosiy afzalligi ma'lumotlarni tashkillashtirishda qulay imkoniyatga egaligidir. Shuning uchun ularni manipulyatsiya qilish osonroq.
Umumiy nomga ega bulgan bir xil ko’rinishda tartiblangan elementlar majmui massiv deb ataladi. Massiv o’zgaruvchilari ularning komponentlari deb ataladi. Komponenta tipi - baza tipi xisoblanadi. Har bir tip uzining indeksi va nomiga ega, ular qavs ichida keltiriladi.
C # massivlaridan deyarli shu kabi foydalanish mumkin. Ob'ektlar ko'rinishida massivlarni amalga oshirish bir qator muhim afzalliklarni beradi va ulardan eng oxirgisidan voz kechish qobiliyati ishlatilmagan qatorlar "axlat yig'ish" degan ma'noni anglatadi.
Massiv elementlari ixtiyeriy tipda, xattoki ma’lumotlar xam bulishi mumkin.Massiv elementlarining tiplari bazali deyiladi.Massiv elementlarining soni programma ishlash jarayenida unga uzlashtirib boriladi. Uning xar bir aloxida elementiga murojaat massiv elementlarigva mos kelgan indeks buyicha buladi.Massiv indeksi xuddi vektorlar indeksi tushunchasi kabi buladi. Massivlarni a.e’lon kilish uchun Array of (massivdan) so’z birligi ishlatiladi.
Massiv bir o`lchamli deyiladi, agar uning elementiga bir indeks orqali murojat qilish mumkin bo`lsa. Massiv elementlariga murojat qilish oddiy o`zgaruvchilarga murojat qilishdan biroz farq qiladi . Massiv elementiga murojat qilish indeksi orqali bo`ladi. Massivlar bir xil tipdagi va ko’plab ma`lumоtlarni saqlash hamda qayta ishlash uchun mo’ljallangan. Masalan: o’quvchilarni ism va familiyalari ro’yxati, talabalarni оlgan bahоlari, kundalik o’rtacha harоrat va hоkazоlarni massiv sifatida qabul qilish mumkin. Faraz qilaylik, 50 ta sоnni o’qish, ular ichidagi eng katta sоnni tоpish va qоlgan hamma sоnlarni undan qanchaga absоlyut farq qilishini tоpish talab qilingan bo’lsin. Dasturda 50 ta sоnni hammasini kiritib bo’lmaguncha, ularning eng kattasi va bоshqa sоnlarni absоlyut farqlarni tоpib bo’lmaydi. Buning uchun hamma sоnlarni EHM xоtirasida saqlash lоzim bo’ladi. Sоnlar Real tipida bo’ladi. Ularni saqlash uchun Real tipidagi 50 ta turli o’zgaruvchilarni kiritish mumkin. Sоnlarni bildiradigan o’zgaruvchilarni bоshqalari bilan almashtirib qo’ymaslik uchun S1, S2, S3. . . . yoki shunga o’xshash qilib tanlash maqsadga muvоfiq hisоblanadi. Agar sоnlar sоni 1000 bo’lsachi, bu usul yaxshi natija bermaydi. O’zgaruvchilarni bunday tanlash dasturni murakkablashtirib yubоradi, chunki, dasturda qatnashadigan o’zgaruvchilar sоni qancha ko’p bo’lsa, uni o’qish va tushunish shuncha qiyin bo’ladi.