Matematika darslarida elektron darsliklardan foydalanish

Matematika darslarida elektron darsliklardan foydalanish

• 
  Elektron ma’lumotlar, ensiklopediyalar, ta’lim beruvchi dasturlar, ta’lim oluvchilar bilimlarini avtomatik nazorat qilish vositalari, elektron darsliklar, trenajyorlar vavirtual stendlar kabi elektron vositalarni yaratishga zarurat tug‘dirdi. Respublikamiz ta’lim muassasalarida о‘quv jarayonini axborotlashtirishga intilish jarayoni ta’lim tizimi uchun elektron darsliklar yaratishga keng yо‘l ochi berdi.
  
• 
  Elektron darsliklar tо‘g‘risida fikr yuritishdan oldin ularning bosma darsliklardan farqli xususiyatlari tо‘g‘risida tо‘xtalamiz. Darslik bu о‘quvchilar uchun о‘quv kitobi bо‘lib, unda о‘quv materiali fan, texnika va texnologiya hamda madaniyatning zamonaviy yutuqlari asosida tizimli bayon qilinadi.Shu bilan bir qatorda, elektron va bosma darsliklar ham quyidagi umumiy belgilarga ega:
  
• 
  о‘quv materiali bilimlarning ma’lum sohasi bо‘yicha bayon qilinadi;
  
• 
  о‘quv materiali fan, texnika, taxnologiya va madaniyatning zamonaviy yutuqlari asosida yoritiladi;
  
• 
  о‘quv materiali darsliklarda tizimli darsliklarda tizimli bayon qilinadi, ya’ni darslikning butunligini ta’minlaydigan, elementlardan tashkil topgan butun tugallangan asarni о‘zida tasvirlaydi.
  
• 
  Elektron darslikda kо‘rgazmalilik bosma darslikdagidan kо‘ra yuqori bо‘ladi. Elektron darsliklarda kо‘rgazmalilik, animatsiyalar, tovushlar, giperjо‘natishlar, videolavhalar va boshqalar kabi multimediali texnologiyaladan foydalanish orqali ta’minlanadi. Elektron darslik sinov topshiriqlari va testlarining kо‘p variantliligi, kо‘p darajaliligi hamda hilma-hilligini ta’minlaydi.Noaniq javob paytida tushuntirishlar va izohlar orqali aniq javob berishga erishish mumkin.
  

Yaratiladigan elektron darslik quyidagi hossalarga ega bо‘lishi kerak:

• 
  о‘quv mashg‘ulotlarini sifatli darajada о‘tkazilishini ta’minlash;
  
• 
  bilimlarni hosil qilish va о‘zini baholash imkoniyatlarini yaratish;
  
• 
  ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlarni о‘zaro yaqinlashtirish;
  
• 
  axborotli ta’lim resurslari rivojlanishining garmonik tasnifiga ega bо‘lish;
  
• 
  matnli va boshqa axborotli materiallar yangilangan (gipermatnlar) va illyustratsiyalangan (multimedia vositalari, rasmlar, jadvallar, daigrammalar va boshqalar) bо‘lishi kerak
  
• 
  Elektron darslikning bosma darslilardan afzalligi mustaqil ta’lim olishni, ijodiy fikrlashni, zamonaviy axborot texnologiyalari asosida malaka va kо‘nikmalarni shakllantirish orqali о‘quv materiallari va ilmiy ma’lumotlarni har tomonlama chuqur о‘zlashtirilishiga mо‘ljallangandir. Shu bilan bir qatorda elektron darslilar ilmiy ma’lumotlarning jamlanganligi, kо‘rgazmalarga boyligi, ya’ni turli xil animatsiyalardan foydalanganligi, ta’lim oluvchilarning yoshi va fiziologik xususiyatlarini hisobga olganligi jihatidan an’anaviy о‘quv adabiyotlaridan afzalroqdir.
  
• 
  Elektron darslik о‘quv jarayoni sifatini oshirish, о‘qituvchi mehnatini yengillashtirish, о‘quvchilarning bilim darajasini oshirish, о‘quv jarayonida kompyuter texnikasidan foydalanish uchun keng ochib berdi.
  

Elektron darslik yaratuvchi mualliflar e’tiborini qaratadigan jihatlar quyidagilardan iborat:

• 
  Elektron darslik yaratishda mazkur fanning о‘quv dasturini asos qilib olish;
  
• 
  О‘qituvchilarning amaliy tajribalari va fan mazmunini inobatga olgan holda elektron darslikka kiritiladigan materiallarni tajribali о‘qituvchilar bilan muhokama qilish;
  
• 
  Bilim va kо‘nikmalarni shakllantirishga kо‘mak beruvchi tushunchalardan о‘z о‘rnida foydalanish;
  
• 
  Elektron darslikka fan mavzusiga aloqador yangi bilimlarni tushunishda yordam berdigan qiziqarli sxemalar, diagrammalar, turli chizmalar va jadvallarni kiritish;
  
• 
  Elektron darslikka erishilgan bilim va kо‘nikmalarni mustahkamlashga yо‘naltirilgan amaliy mashqlar va nazorat savollarini kiritish;
  
• 
  Elektron darslikning tili, mazmuni о‘quvchilarning tahsil olish sharoitlari va qobiliyatlari, yoshiga mos kelishini inobatga olish;
  
• 
  Elektron darslikdan samarali foydalanish uchun uslubiy qо‘llanmalar yaratish va h.k.
  

Elektron darslik samarador bо‘lishi uchun quyidagi sifatlarga ega bо‘lishi lozim:

• 
  Mavzu matnini tushunarli va mantiqiy usulda tuzish, о‘rganish jarayonini osonlashtirish uchun illyustratsiya va chizmalardan foydalanish. О‘quvchilarga tushunarli, ravon va qiziqarli elektron darslik yaratish uchun ularning yoshi, fiziologik xususiyatlarini hisobga olgan holda misollar tuzish va fikrlar qо‘llash. Elektron darslik strukturasini, modullar va ularga tegishli bilimlarni qisqa hamda xulosa qismi bilan о‘zaro teran bо‘g‘lash. Elektron darslikni predmet dasturiga tо‘la mos keladigan va uni tо‘laligicha qoplaydigan shaklda yaratish. Elektron darslikka kiritiladigan materiallarni о‘ziga xos va betakrorligini, о‘quv predmetiga va о‘quvchilarning bilimga bо‘lgan ehtiyojlarini hisobga olish. Mazmunning aniqligi, interfeys va dizaynning qulayligi, ranglarning mosligi, matnning bexatoligini ta’minlash. Elektron darslikka о‘quvchilarni berilgan material ustida ishlashga va amalda qо‘llashga undovchi topshiriqlar kiritish.
  
• 
  Mavzu matnini tushunarli va mantiqiy usulda tuzish, о‘rganish jarayonini osonlashtirish uchun illyustratsiya va chizmalardan foydalanish.
  
• 
  О‘quvchilarga tushunarli, ravon va qiziqarli elektron darslik yaratish uchun ularning yoshi, fiziologik xususiyatlarini hisobga olgan holda misollar tuzish va fikrlar qо‘llash.
  
• 
  Elektron darslik strukturasini, modullar va ularga tegishli bilimlarni qisqa hamda xulosa qismi bilan о‘zaro teran bо‘g‘lash.
  
• 
  Elektron darslikni predmet dasturiga tо‘la mos keladigan va uni tо‘laligicha qoplaydigan shaklda yaratish.
  
• 
  Elektron darslikka kiritiladigan materiallarni о‘ziga xos va betakrorligini, о‘quv predmetiga va о‘quvchilarning bilimga bо‘lgan ehtiyojlarini hisobga olish.
  
• 
  Mazmunning aniqligi, interfeys va dizaynning qulayligi, ranglarning mosligi, matnning bexatoligini ta’minlash.
  
• 
  Elektron darslikka о‘quvchilarni berilgan material ustida ishlashga va amalda qо‘llashga undovchi topshiriqlar kiritish.
  

Elektron darsliklarni 2 ta, yani ommaviy va yakka foydalanish turlariga ajratish mumkin:

• 
  Ommaviy foydalanish uchun mо‘ljallangan elektro darsliklar kompyuterning katta tizimli resurslarini talab qilmaydi, chunki ular odatda serverlarda о‘rnatiladi va ularga kompyuter tarmog‘i orqali bog‘lanish imkoni beriladi;
  
• 
  Yakka foydalanishga mо‘ljallangan elektron darsliklar о‘quv materialini mustaqil о‘rganish uchun mо‘ljallangan bо‘ladi.
  

Elektron darsliklar quyidagi talablar majmuasiga asoslangan bо‘lishi lozim ;

• 
  psixologik talablar;
  
• 
  texnik talablar. pedagogik (ya’ni didaktik va uslubiy) talablar;
  

• 
  Umum ta’lim fanlari bо‘yicha yaratilgan elektron darsliklardan foydalanish jarayonida о‘qitish jarayoni sezilarli ravishda individuallashadi. О‘quvchilarning mustaqil ishlari, eksperimental izlanishlarining chegaralari kengayadi.
  

• 
  Foydalanuvchi uchun qulay bо‘lgan yakka tartibda fanning nazariy qismini о‘rganish, tajriba va eksperimental izlanishlarni о‘tkazish, mashq qilish harakatlari bilan amaliy kо‘nikma va mahoratga ega bо‘lish, о‘z-о‘zini nazorat qilish imkoniyati tug‘iladi. Bitta elektron darslikning о‘zi ma’ruza, tajriba, amaliy mashg‘ulotlarda, kurs loyixasi va bitiruv ishlarini bajrishda, mustaqil ta’lim olish, joriy va yakuniy nazoratni о‘tkazish paytida qо‘llanishi mumkin.
  

• 
  Ta’lim oluvchilar bilim darajasining nazoratini amalga oshirish va testlashtirishga mо‘ljallangan о‘quv dasturli vositalarning qо‘llanilishi о‘qituvchilarning kо‘p variantli amaliy topshiriqlarni shakllantirish va ularning bajarilishini nazorat qilish bо‘yicha qо‘l mehnatini sezilarli ravishda kamaytiradi. Bunda о‘zlashtirilgan bilimlarni tez-tez nazorat qilish imkoniyati ta’lim olishga bо‘lgan qiziqishni oshiradi.
  

Xulosa:

• 
  Matematika darslarida matematik paketlardan foydalanilgan holda mashg’ulotlarni o’tkazish o’quvchilarda quyidagi ko’nikmalarni hosil qiladi:
  
• 
  Kompyuter savodxonligini rivojlanadi, darsda bilim olshga bo’lgan qiziqishini oshiradi, axborot madaniyatini shakllanishi, o’quvchilarni bilim saviyasini oshishi, darsni ikki tomonlama olib borilishi buning natijasida narotini oshishi,bilimi past o’quvchilarni darsga qiziqishini oshishi,o’quvchilarni baholash osonlashishi hamda bularning natijasida o’quvchilarni kelgusi kasbiy faoliyatiga etuk mutaxassis bo’lib etishishlariga olib keladi.