Matematik mulohaza yuritish va masalalar yechishda

1 -jadval


Matematik mulohaza yuritish va masalalar yechishda
qo‘llaniladigan o'quvchilarning aqliy faoliyat turlari


Matematik mulohaza yuritish:

• 
  sodda xulosalar chiqarish;
  
• 
  mos keladigan asoslashni tanlash;
  
• 
  muammo mazmunidan kelib chiqib, matematik natija yoki xulosa ma’noga ega yoki ega emasligini tushuntirish;
  
• 
  muammoni boshqa shaklda ifodalash, jumladan, uni matematik tushunchalarga moslashtirish va tegishli taxminlarni keltirish;
  
• 
  ta'riflar, qoidalar va formulalarni, algoritmlarni va hisoblashlarni qo'llash;
  
• 
  real vaziyatga mos bo‘Igan va qurilgan matematik modelni asoslash;
  
• 
  matematik natijani yoki yechimni aniqlash uchun ishlatilgan jarayonlar va algoritmlar, modellarni tushuntirish va asoslash;
  
• 
  muammoni yechish uchun model chegaralarini aniqlash;
  
• 
  matematik natijani tushuntirishda va asoslashda matematik dalillar ustida fikr yuritish;
  

' ■ r

• 
  masalalarni yechish uchun tuzilgan modelning cheklovlarini tanqidiy ko'rib chiqish;
  
• 
  natijalarning ma’nosini tushuntirish uchun matematik natijalarni real olam kontekstida talqin qilish;
  
• 
  muammoning kontekstda berilishi va uni matematik ifodalash uchun zarur bo‘lgan timsolli va formal tillar orasidagi bog'lanishlarni tushuntirish;
  
• 
  kontekstda berilgan muammoning matematik yechimini qo‘llaydigan, rad etadigan tushuntirishlarni va dalillarni hosil qilish hamda matematik yechim ustida fikr yuritish;
  
• 
  matematik masala va uning hisoblash modeli orasida o'xshashlik va farqlarni tahlil qilish;
  
• 
  sodda algoritmlarning ishlatilishini tushuntirish hamda ulardagi xatoliklarni aniqlash va bartaraf etish.
  

s

Muammoni tasvir- laydigan matematik ifodani va korinishini tanlash	Sodda hisob-kitoblarni bajarish	Matematik natijalarni real hayotiy muammolarga nisbatan talqin qilish
Modelning muhim o'zgaruvchilarini aniqlash	Mos kelgan yechish usulini tanlash. Matematik yechimni hosil qilish uchun mazkur yechish usulidan foydalanish	Muammo mazmuniga qarab matematik natija yoki xulosa ma'noga egaligini aniqlash
Muammo mazmuniga mos ifodani tanlash	Matematik diagram- malar, grafiklar, strukturalar yoki sonli ifodalarni tuzish	Yechish jarayonida qoTlanilayotgan model chegaralarini aniqlash
Vaziyatning modelini tuzish uchun tasdiqlarni, masalalarni, savollarni yoki chizmalarni o‘qish va tushuntirish	Ta'riflar, qoidalar va formulalar, shu jumladan, tanish algoritmlardan foy- dalanish asosida strukturalarni tushunish va ulardan foydalanish	Yechimning ma’noga egaliginiva muammo mazmunidan kelib chiqqan holda barcha chegaralarni aniqlash uchun matematik vositalarni yoki kompyuter model- lashtirishlarni qoTlash
Masala yoki vaziyatlarning matematik ifodasini (jum- ladan, qonuniyatlar, munosabatlar va andazalarni) tushunish	Matematik diag- rammalar, grafiklar, strukturalar yoki sonli ifodalarni hosil qilish va ulardan matematik maTumotlarni chiqarish	Vaziyatdan kelib chiqib, matematik natijalarni turli shakllarda talqin qilish
Real olamdagi muammoning matematik jihatlarini, jumladan, muhim o'zgaruvchilarni aniqlash va bayon qilish	Sonli, grafikli, statistik maTumotlar, algebraik ifodalar va tenglamalar, geometrik tasvir- larning shaklini o'zgartirish	Real olamning xusu- siyatlaridan kelib chiqib, matematik natijalami qanday ko‘rinishda qoTlash yoki tuzatish tog'ri- sida xulosalar chiqarish

Vaziyatni yoki masa- lani matematik nuqtai nazardan tahlil qilish uchun uni ixcham- lashtirish yoki soddaroq ko‘rinishlarga keltirish	Yechish bosqichlarini keltirib yoki tushuntirib yechimni topish	Muammo mazmunidan kelib chiqib tushuntirish va dalillarni keltirish
Muammoning tanish bo'lgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarga mos jihatlarini aniqlash	Aniq yoki taqribiy yechimlami topish uchun matematik vositalardan, jumladan, texnologiyalar, modellashtirish va hisoblashlardan foydalanish	Matematik tushun- chalar va matematik yechimlarning chega- ralari va darajalarini tan olish (namoyish qilish, talqin qilish va tushuntirish)
Muammoni standart matematik masalaga yoki algoritmga keltirish	Muammoni hal qilishda turli ifoda- lashlarni tushunish, bog‘lash va qo'llash	Muammo mazmuni va matematik yechim ko'rinishi orasidagi bog'lanishni tushunish
Matematik struktu- ralami yoki munosa- batlarni tushuntirish uchun matematik vositalami (mos o'zgaruvchilami, timsollarni, diagram- malami) qo'llash	Muammoni hal qilishda bir ko‘rinishdan boshqasiga o‘tish	Yechimni muammo mazmuniga nisbatan talqin qilish va uni qo'llash imkoniyatlarini aniqlash uchun foydalanish
Matematik muno- sabatlarni tasvirlash uchun matematik vositalardan foydalanish	Matematik yechim, xulosa chiqarish yoki umumlashtirishga olib keladigan ko‘p qadamli algoritmdan foydalanish
Matematik modeldagi cheklovlarni, farazlarni va soddalashtirishlarni aniqlash	Yechim jarayonini yo'naltirish yoki maqbullashtirish uchun kontekstni, jumladan, unga mos aniqlik darajasini tushunish