Matematik funksiyalar

y=2

x 

va  y=3

x

 funksiyalarning grafiklarini bitta oynada hosil qiling. 

 

KO‘PAYTMANI HISOBLASHGA OID FUNKSIYALAR 

 

Ko‘paytma matematik ifodalarda keng tarqalgan amallardan biri bo‘lib, biz ushbu darsda 

ko‘paytma qatnashgan hisoblashlarning o‘ziga xos usullari bilan tanishamiz: 

1-usul. Katakka = belgi qo‘yilib kerakli ifodalar ko‘paytiriladi; 

2-usul. Ko‘paytmani hisoblash funksiyasidan foydalaniladi. 

1-mashq. MS Excel 2010 da quyidagi jadval mavjud: 

---

 

C ustunga A va B ustundagi sonlarning ko‘paytmasini hisoblang; 



 

D ustunga A va B ustundagi sonlarning yig‘indisini hisoblang; 



 

E ustunga A, B, C, D ustundagi sonlarning ko‘paytmasini hisoblang; 



 

F ustunga A, B, C, D, E ustundagi sonlarning yig‘indisini hisoblang; 

Bajarish:  



 

A1:A10 va B1:B10 bloklariga boshlang‘ich ma’lumotlar kiritiladi; 



 

C1  katagida A1:B1 blokining = ПРОИЗВЕД(A1:B1) ko‘paytmasi hosil qilinadi; 



 

D1 katagida A1:B1 blokining =A1+B1 yig‘indisi hosil qilinadi; 



 

E1 katagida A1:D1 blokning = ПРОИЗВЕД(A1:D1)  ko‘paytmasi hosil qilinadi; 



 

F1 katagida A1:E1 blokning =СУММ(A1:E1) yig‘indisi hosil qilinadi: 

 

 

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 

1.Berilgan sonlarning ko‘paytmasini hisoblashning nechta usulini bilasiz? 

2.Berilgan 20 ta sonning ko‘paytmasini ПРОИЗВЕД funksiyasidan foydalanmay hisoblang. 

3.Quyidagi 10,20, 40, 80, 160 sonlarning yig‘indisini 40 soniga bo‘ling. 

YODDA SAQLANG ! 

Berilgan sonlarning ko’paytmasini hisoblash uchun ПРОИЗВЕД funksiyasidan foydalaniladi. 

UYGA VAZIFA 

1.Quyidagi 10,20, 40, 80, 160 sonlarining ko‘paytmasidan 56 sonini ayiring. 

2.A, B, C ustunlarga ixtiyoriy 20 ta son kiriting. A va C ustundagi sonlarning ko‘paytmasidan B, 

C ustundagi sonlarning ayirmasini D ustunda hosil qiling. 

 

 

STATISTIK FUNKSIALAR 

 

MS  Excel  2010  ning  imkoniyatlaridan  yana  biri,  bu  statistik  funksiyalardan  foydalanib 

tegishli masalalarni yechish hisoblanadi.  

Statistik funksiyalardan foydalanish ikki xil usulda amalga oshiriladi: 

1-usul. Funksiyalarni katakka to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritish orqali; 

2-usul.    Menyuning  formulalar  satri 

  bandini  tanlash  orqali,  bu  holatda  quyidagi  oyna 

o‘chiladi:  

---

 

MS Excel 2010 da statistik funksiyalar ko‘p bo‘lib, biz quyida ayrim funksialar va ularning 

vazifalarini kelturamiz: 

№ 

Fuksiya 

Vazifasi 

1 

МАКС 

Berilgan sonlarning eng kattasini hisoblaydi 

2 

МИН 

Berilgan sonlarning eng kichigini hisoblaydi 

3 

СРЗНАЧ 

Berilgan sonlarning o‘rta arfimetigini hisoblaydi 

4 

СЧЁТЕСЛИ 

 

Shartni qanoatlantiruvchi blokning bo‘sh  bo‘lmagan kataklar 

sonini sanaydi 

 

1-mashq.  A1:C5 blokdagi sonlarning eng kattasi va eng kichigining o‘rta arfimetigini D8 

katakka hosil qiling.  

Bajarish: 



 

A1:C5 bloklarga ixtioriy sonlarni kiritamiz; 



 

D6  katakka  quyidagi  formulani  kiritamiz  (berilgan  sonlarning  eng  kattasini  topish 

formulasi): =МАКС(A1:C5);  



 

D7    katakka  quyidagi  formulani  kiritamiz  (berilgan  sonlarni  eng  kichigini  topish 

formulasi): =МИН(A1:C5); 



 

D8  katakka quyidagi formulani kiritamiz: (berilgan sonlarni o‘rta arfimetigini hisoblash 

formulasini): =СРЗНАЧ(D6:D7); 

Natijada quyidagi oyna hosil bo‘ladi: 

 

SAVOL VA TOPSHIRIQLAR 

1.Statistik  funksiyalarning  ro‘yxtidan  МАКС  fuksiyasini  tanlash  ketma-ketligini  tushuntirib 

bering? 

2.Berilgan 10 ta sonlar ichidan eng katta sonni toping. Mashqni ikki usulda bajaring. 

 

YODDA SAQLANG ! 

Statistik funksiyalardan foydalanish ikki xil usulda amalga oshiriladi: 

1-usul. Funksiyalarni katakka to‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritish orqali; 

2-usul. Menyuning formulalar satri    bandini tanlash orqali. 

---

UYGA VAZIFA 

1.4,6,8,9,10 sonlarning o‘rta geometrigini hisoblang. 

2.Mustaqil ravishda СЧЁТЕСЛИ funksiyasi yordamida bironta mashq o‘ylang va uni bajaring. 

 

MS EXCEL YORDAMIDA BA’ZI MASALALARNI 

YECHISH 

MS  Excel  2010  yordamida  tenglama  va  tenglamalar  sistemasini  grafik  usulda  yechish 

imkoniyati  mavjud.  Buning  uchun  tenglamalar  yoki  tenglamalar  sistemasini  funksiyalar 

ko‘rinishiga keltriladi. Grafikni tahlil qilish orqali tenglamalarning taqribiy yechimlari aniqlanadi.