Масъулияти чекланган жамияти бухгалтерия ҳисобини юритиш сиёсати

ТМЗни кирим қилиш

Товарлар ва материалларни сотиб олиш билан боғлиқ харажатлар "Материалларни сотиб олиш ва сотиб олиш" ҳисобварағида юритилади.

• 
  15.10-счётда импорт қилинадиган хом ашё ва материалларни сотиб олиш бўйича барча харажатлар жамланади.
  
• 
  Барча транспорт ва сотиб олиш билан боғлиқ харажатлар тўғридан-тўғри (тўғридан-тўғри) ТМЗни импорт қилинадиган хом ашё ва материалларнинг ҳақиқий таннархига киритиш усули билан ҳисобга олинади..
  

Корхонада товар-моддий захираларни баҳолаш қуйидагича амалга оширилади:

• 
  Сотиб олишнинг ҳақиқий қиймати бўйича. Тўлов эвазига сотиб олинган материалларнинг ҳақиқий қийматига қайтариб бериладиган солиқлар (ҚҚС) бундан мустасно, материалларни корхонага етказиб бериш ва улардан фойдаланишга яроқли ҳолатга келтириш билан боғлиқ бўлган сотиб олиш ва сотиб олиш билан юоғлиқ бўлган харажатлар киритилади.
  
• 
  Корхонанинг устав капиталига қўшилган маблағ ҳисобига киритилган материалларнинг ҳақиқий қиймати унинг таъсисчилари (иштирокчилари) томонидан келишилган пул қийматидир.
  
• 
  Хайрия шартномаси бўйича ёки бепул келиб тушган материалларнинг ҳақиқий қиймати бухгалтерия ҳисобига қабул қилинган санадаги жорий бозор қийматидир. Товар-моддий захиралар бирлигининг жорий қийматини ҳужжатли тасдиқлаш учун ташкилотнинг ихтиёрига кўра қуйидагилардан фойдаланиш мумкин:
  

• 
  ишлаб чиқарувчилар ва уларнинг расмий дилерлари, товар-хом ашё биржаларидан ёзма шаклда олинган товар-моддий захиралар ўхшаш бирлигининг жорий қиймати (нархи) тўғрисида маълумотлар;
  
• 
  харид қилиш санасида (тасдиқловчи ҳужжат мавжуд бўлганида) чет эл валютасида товар-моддий захиралар бирлигининг таннархи тўғрисида маълумотлар, бунда чет эл валюталари курсларининг Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан қайта баҳолашни ўтказиш санаси ва товар-моддий захираларнинг тегишли бирлигини харид қилиш санасида белгиланган миллий валютага (сўмга) нисбати сифатида аниқланадиган ҳисоб-китоб коэффициенти қўлланилади;
  
• 
  тегишли давлат органларидаги мавжуд бўлган нархлар даражаси тўғрисидаги маълумотлар;
  
• 
  қайта баҳолашни ўтказиш даврида оммавий ахборот воситалари ва махсус адабиётларда чоп этилган нархлар даражаси тўғрисидаги маълумотлар;
  
• 
  баҳоловчининг товар-моддий захиралар тегишли бирлигининг жорий қиймати тўғрисидаги ҳисоботи.
  

• 
  Асосий воситалар ва бошқа мол-мулкни тўлиқ ёки қисман тугатиш натижасида олинган материалларнинг ҳақиқий қиймати бухгалтерия ҳисобига қабул қилинган кундан бошлаб улардан фойдаланиш мумкин бўлган нарх ҳисобланади.
  

ТМЗ ҳаракати

Корхонада товар-моддий захираларни қабул қилиш ва чиқаришда корхона ҳисобнинг узлуксиз тизимини қўллайди, яъни, баланс ҳисобварақларида товар-моддий бойликларнинг келиб тушиши ва чиқарилиши бўйича батафсил ёзувлар юритилади муттассил равишда улар қабул қилинган ва ҳақиқатда чиқиб кетган санада акс эттирилади. Натижада, бутун ҳисобот даврида ҳар бир аниқ сана учун барча турдаги инвентаризация мавжудлиги таъминланади.

ТМЗни ҳисобдан чиқариш

ТМЗларни ҳисобдан чиқаришда уларнинг қиймати ФИФО усулида аниқланади.