Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

 
Key words:
Dialectological methodology, dialectology, morphological and 
phonetic dialect word, dialect feature, dialect form, basis, dialectological 
morphology, phonetics, epic, performer, epic creativity.
 

---

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
188 
Dialektizmlarning bir necha turi mavjud bo‘lib, ularning har biri dialektal 
tavsifga ega. “Alpomish” dostonida matnida uchraydigan dialektizmlarning 
turlaridan biri morfologik-fonetik dialektal so‘zlar bo‘lib, ular dialektal ma’no kasb 
etishi bilan birga hududiy-mahalliy tasavvur uyg‘otish xarakterini ham namoyon 
qiladi. Shevashunoslikda uzoq vaqt ilmiy kuzatishlarini olib brogan f. f. d T. 
Enazarovning “Dialektologiya metodologiyasi” monografiyasida: “Morfologik-
fonetik dialektal so‘zlar” borligi ta’kidlab o‘tilgan. [2, 32]
Morfologik-fonetik dialektal so‘zlar – 
so‘z
 
asosiy
 
tarkibi va qo‘shilgan 
shaklning fonetik hodisaga uchrashi adabiy tilda qo‘llanilmasligidan yuzga keladi.
Shunday qilib, “shevadagi so‘zlarning tarkibini sintaktik jihatdan ham tahlilga 
olish, ulardagi asos tarkibidagi qo‘shimchalarni ham tahlilga olish va ularning 
o‘rganilish jabhasini kengaytiriadi. ” [6, 45]
Bu kabi dialektal so‘zlar o‘rganilayotgan doston matnining ko‘p o‘rnida 
uchratish mumkin. Morfologik-fonetik dialektal xususiyatga ega bo‘lgan bunday 
dialektizmlarga doston matnidagi nasriy parchalarda ham, she’riy misralarda ham 
duch kelamiz:
“Uch tovoqqa oshni suzib, 
op kep
mehmonlarning oldiga qo‘ydi”
. [5, 44] 
Adabiy tilda 
olib kelib
tarzida ishlatiladigan qo‘shma fe’lning asosidagi til oldi, 
sirg‘aluvchi, jarangli