Масъул муҳаррир

10
ONA TILI VA ADABIYOT DARSLARIDA O‘QUVCHILARNING NUTQINI O‘STIRISH 
YO‘LLARI
Ro‘zmetova Dilnoza
Bog‘ot tumani тумани 17-son umumiy o‘rta ta’lim maktabining ona tili va adabiyot fani 
o‘qituvchisi
Annotatsiya
Ona tili va adabiyot fanini o‘qitishning asosiy maqsadi o‘quvchilarning nutq savodxonligini 
oshirishga qaratilgan. Ushbu maqolada ona tili darslarida o‘quvchilarning nutqini o‘stirishning bir 
nechta yo‘llari, og‘zaki va yozma ta’lim metodlaridan foydalanish va uning ahamiyati yoritilgan. 
Kalit so‘zlar: ona tili,nutq o‘stirish, dars, metod, rasmni nomlash, yozish va sharhlash metodi, 
ro‘lli o‘yin, matn
Nutq har bir insonning o‘z fikrini ifodalay oladigan gapirish qobiliyatidir. Bu qobiliyat esa asosan 
oilada,jamiyatda,atrofdagilar bilan o‘zaro muloqatda bo‘lish asnosida shakllanib boradi. Asosan 
nutq maktabda ona tili va adabiyot darslarida shakllanadi desak, mubolag‘a bo‘lmaydi. Ona tili 
va adabiyot darslari o‘quvchilarning nutqini o‘stirishga omil bo‘la oladi. Chunki o‘quvchi ona tili 
darslarida til imkoniyatlaridan ko‘proq foydalana oladi. Ona tili darslarida o‘quvchilarga har bir 
gapning qanday tuzilishi,uslubiy,punktuatsion tomonlari, gapning nutqdagi ahamiyati o‘rgatiladi. 
Adabiyot darslarida esa o‘quvchida o‘zaro fikr almashish,ichki hissiyotlarini bemolol ifodalay 
olish ko‘nikmalari shakllantiriladi. Shunday ekan ona tili va adabiyot darslarida o‘quvchilar nutqini 
o‘stirishga e’tiborni yanada kuchaytirish lozim. Ona tili va adabiyot darslarida o‘quvchilar nutqini 
o‘stirishda quyidagi interfaol metodlardan foydalanish,dars samaradorligini va o‘quvchilarning 
nutq madaniyatini shakllantirishda o‘qituvchilarga yordam berishi mumkin. 
“Egasini top” o‘yini. Bu o‘yinda o‘qituvchi tomonidan adabiyot darslarida o‘tilgan shoir 
va yozuvchilarning yoki asar qahramonlarini rasmlari beriladi yoki yozuv taxtasiga ilinadi. 
O‘quvchilar esa ularga qarab muallifini topadilar va ular haqida o‘z fikrlarini ham bildiradilar. 
Rasmlardan namuna:
O‘qituvchi har bir o‘quvchining nutqini tinglagach,to‘g‘ri va aniq ma’lumot keltirgan 
o‘quvchilarni rag‘batlantirib boradi. Shu asnoda o‘qituvchi o‘z nutqini bayon qilishdan uyaladigan 
o‘quvchilar bilan ham muntazam ish oilib borishni unutmasligi lozim.