Масъул муҳаррир

O‘quvchilarning tushunganlik darajasini tekshirish.
-dars mavzusining asosiy tushunchalari va o‘quv maqsadlarini jamlash.
O‘quvchilarning o‘quv ustaxonasidagi ishlarining asosiy shakllaridan biri – amaliy 
mashg‘ulotdir. Texnologiya darslarida o‘quvchilarga kasb o‘rgatish bo‘yicha qo‘yilgan vazifalarni 
hal etish uchun ayrim darslarnigina yaxshi tashkil etishning o‘zi kifoya qilmaydi. Buning uchun 
barcha fanlardan darslar to‘g‘ri va uyg‘unlashtirilib tashkil etilsagina, ularning mazmuni to‘la 
va maqsadga muvofiq bo‘ladi. Xulosa qilib aytganimizda, texnlogiya darslarida foydalanilgan 
zamonaviy pedagogik texnologiyalar ta’lim sifatini oshirishga, o‘qituvchi va o‘quvchi orasidagi 
iliq munosabatga va fanga qiziqish uyg‘otishda muhim ahamiyat kasb etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. 
G.M.Abduqodirov. Kasb ta‘limi praktikumi.-T.: ―Sharq‖ 2012. 
2. WWW.ZIYONET.UZ.

---

545
10
BADIIY O‘QISH VA UNING VAZIFALARI
Qanoatova Sevara Yormamatovna
Qiziltepa tumani 41-maktabning boshlang‘ich fani o‘qituvchisi, 
Telefon: [phone]
 [e-mail] 
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang‘ich ta’limda badiiy o‘qishning ahamiyati va 
vazifalari keltirilgan bo‘lib, ko‘nikma va malakaga ega bo‘lish uchun ma’lumotlar berilgan. 
Badiiy o‘qishning muhim jihatlari haqida tushunchalar berilgan.
Kalit so‘zlar: badiiy o‘qish, o‘qish texnikasi, matnni tushunish,syujet, improvizatsiya, ravon 
o‘qish,estetik did.
Boshlang‘ich maktabda badiiy o‘qishni o‘rgatishning asosiy maqsadi kichik yoshdagi 
o‘quvchining o‘qish qobiliyatini shakllantirish, o‘qish qobiliyatidan o‘zini o‘zi o‘qitish vositasi 
sifatida foydalana oladigan barkamol o‘quvchi ekanligidan xabardor bo‘lishdir. O‘qish qobiliyati 
o‘qish texnikasiga, o‘qilgan va tinglangan asarni tushunish texnikasiga, kitoblarni bilishga 
va ularni mustaqil tanlash qobiliyatiga ega ekanligi bilan belgilanadi; kitob va o‘qish uchun 
ma’naviy ehtiyojni shakllantirish.
Boshlang‘ich maktab o‘quv dasturiga kiritilgan mavzular orasida badiiy o‘qish kursi quyidagi 
vazifalarni hal qilishga ta’sir qiladi:
1. Umumiy madaniy o‘qish ko‘nikmalarini rivojlantirish va matnni tushunish; o‘qish va 
kitobga bo‘lgan qiziqishni kuchaytirish. Ushbu muammoni hal qilish, avvalo, mazmunli o‘qish 
mahoratini shakllantirishni o‘z ichiga oladi: o‘qish jarayoniga qiziqish va turli xil asarlarni o‘qish 
zaruriyati.
2. Nutq, yozish va muloqot madaniyati.
Ushbu vazifani bajarish turli xil matnlar bilan ishlash, kitobda yurish va undan atrofimizdagi 
dunyo haqidagi bilimlarni kengaytirish uchun foydalanish qobiliyati bilan bog‘liq.
3. Badiiy adabiyotda aks ettirilgan voqelikka estetik munosabatni tarbiyalash. So‘z san’atini 
boshqa san’at turlari (rasm, musiqa va boshqalar) bilan taqqoslash qobiliyati rivojlanmoqda; 
ishlatilgan badiiy vositalarning o‘xshashlik va farqlarini topish; o‘qigan narsangiz asosida 
o‘zingizning shaxsiy san’at asaringizni yarating.
4. Yosh o‘quvchining axloqiy ongi va estetik didini shakllantirish; asarlarning ma’naviy 
mohiyatini tushunish.
Badiiy asar bilan ishlash jarayonida yosh talaba tashqi dunyo bilan o‘zaro munosabatlarning 
asosiy axloqiy va axloqiy qadriyatlarini o‘rganadi, qahramonlarning, voqealarning ijobiy va 
salbiy harakatlarini tahlil qilish mahoratiga ega bo‘ladi. Asarning barcha syujetlarini hissiy rang 
berish ma’nosini anglash, hissiy holatni munosib tarzda tarbiyalashda odamning shaxsiy xatti-
harakatlarining sharti sifatida xizmat qiladi. 
Shunday qilib, badiiy o‘qish yosh o‘quvchiga badiiy olamga kirishga va og‘zaki san’atning 
majoziyligini anglashga yordam beradi. Ushbu jarayon quyidagi maqsadlarga erishishga 
qaratilgan: badiiy, ijodiy va kognitiv qobiliyatlarni rivojlantirish, badiiy adabiyotni o‘qish paytida 
hissiy sezgirlik, so‘z san’ati bilan estetik munosabatni shakllantirish; nutqiy faoliyatning barcha 
turlarini, dialogik mahoratni, ifodali o‘qiydi va aytadi, improvizatsiya qiladi; boshlang‘ich maktab 
o‘quvchilarining ta’lim tizimida asosiy mahorat sifatida ma’lumotli, to‘g‘ri, ravon va ravon o‘qishni 
egallash; o‘quvchi dunyoqarashini shakllantirish va mustaqil o‘qish faoliyati tajribasini to‘plash; 
so‘zlar san’atiga estetik munosabatni rivojlantirish, o‘qish va kitobga qiziqish, badiiy adabiyot 
olami bilan aloqa qilish zaruriyati; yosh maktab o‘quvchilarining axloqiy tajribasini boyitish, 
yaxshilik va yomonlik, adolat va halollik, axloqiy hissiyotlarni rivojlantirish, ko‘p millatli o‘zbek 
xalqining madaniyatiga hurmat.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Мисаренко Г. Г. Дидактический материал для развития техники чтения в начальной 
школе. – М.: Дом педагогики, 2005

---

546