Масъул муҳаррир

10
BOSHLANGʼICH SINF ONA TILI DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDAN 
FOYDALANISH: «QALIN VA INGICHKA SAVOLLAR «METODI
Mahmudova Ra’no Tojiboyevna
Toshkent viloyati Oqqo‘rgon tumani 
4-umumiy o‘rta ta’lim maktabi boshlangich sinf o‘qituvchisi
Tel: [phone]
 Annotasiya: maqolada taʼlimda interfaol metodlarning ahamiyati va 4-sinf ona tili darslarida 
“Qalin va ingichka savollar” metodining qoʻllanilishi haqida soʻz boradi.
Kalit soʻzlar: kirish, interfaol metod, “qalin va ingichka savollar” metodi, ingichka savollar, 
qalin savollar.
Agar bolalar erkin fikrlashni o‘rganmasa,
berilgan ta’lim samarasi past bo‘lishi muqarrar.
I.A. Karimov
Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda ta’lim-tarbiya jarayonining 
samaradorligini kafolatlovchi zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida katta 
tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda. Interfaol 
ta’lim metodlari hozirda eng ko‘p tarqalgan va barcha turdagi ta’lim muassasalarida keng 
qo‘llanayotgan metodlardan hisoblanadi.
Interfaol metod biror faoliyat yoki muammoni o‘zaro muloqotda, o‘zaro bahs-munozarada 
fikrlash asnosida, hamjixdtlik bilan hal etishdir. Bu usulning afzalligi shundaki, butun faoliyat 
o‘quvchi-talabani mustaqil fikrlashga o‘rgatib, mustaqil hayotga tayyorlaydi.
Interfaol metodlar deganda – ta’lim oluvchilarni faollashtiruvchi va mustaqil fikrlashga 
undovchi, ta’lim jarayonining markazida ta’lim oluvchi bo‘lgan metodlar tushuniladi.
Quyida 4-sinf ona tili darslarida qoʻllanishi mumkin boʻlgan metod bilan tanishamiz.
«Qalin va ingichka savollar» metodi
Bu metod «Qalin» va «ingichka» savollar metodi deb atalishining sababi quyidagicha. Ta’lim 
jarayonida savollardan foydalanishda ularni ikki turga: oddiy va murakkab savollarga ajratish qabul 
qilingan. Bunda oddiy savollar “ha” yoki “yo‘q” yoxud boshqa birorta so‘zlar bilan javob berish 
mumkin bo‘lgan savollardan iborat. Ularni boshqachasiga qisqa yoki ixcham obrazli qilib esa, 
ingichka savollar deb ham atash mumkin. Murakkab savollar ularga bir nechta so‘zlar, iboralar, 
gaplar yoki tegishlicha bayon qilish, tushuntirish bilan javob berish lozim bo‘lgan savollardan iborat. 
Ularni boshqachasiga to‘liq yoki yoyiq obrazli qilib esa, qalin savollar deb atash ham mumkin.
Shunga ko‘ra ushbu «Qalin» va «ingichka» savollar metodining nomini boshqachasiga 
«To‘liq» va «qisqa» yoki «Yoyiq» va «ixcham» savollar metodi deb ham atash mumkin. Bu 
metoddan o‘quvchi- talabalarning o‘zlashtirishini tezkor nazorat qilish hamda faolliklarini 
oshirish maqsadlarida mashg‘ulotning turli bosqichlarida foydalanish mumkin. Buning uchun 
o‘qituvchi darsning mavzusiga tegishli «Qalin» va «ingichka» savollar jadvalini oldindan tuzib 
olishi kerak.