|
10
MATEMATIKA FANINI O‘QITISHDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALARDAN
FOYDALANISHNING ILMIY NAZARIY ASOSLARI.
Esanov Yo‘ldosh Jalg‘ashovich
Boysun tumani 1-o‘rta umum ta’lim maktabida
matematika fani o‘qituvchisi
Телефон:+99893- 796-75-74
normurodov.oibek@mail.ru
Annotatsiya: Ushbu maqolada o‘quvchilarning o‘tilayotgan mavzuni o‘zlashtirilishi va
pedagogik saloxiyatini oshirishdagi ahamiyati yoritib berilgan.
Kalit so‘zlar: pedagogik, texnologiya, ilmiy, ta’lim, o‘qitish texnologiyasi, dars, ko‘nikma,
ta’lim-tarbiya.
Hozirda inson faoliyatining asosiy yo‘nalishlari shu faoliyatdan ko‘zda tutilgan maqsadlarni
to‘liq amalga oshirish imkoniyatini beruvchi yaxlit tizimga, yani texnologiyalarga aylalib
bormokda. Xuddi shu kabi talim-tarbiya sohasida ham yangi yillarda innovatsion texnologiyalarni
qo‘llab o‘qitish orqali ham akademik litseylarda yuqori samaralarga erishilmoqda.
Jumladan, xususiy texnologiyalarning ham ahamiyati katta. Xususiy texnologiyalar o‘quvchilar
bilimini oshirishi bilan bir qatorda ularning mustaqil fikrlash qobiliyatini va fanga bo‘lgan
qiziqishlarini yana ham oshiradi. Xususiy texnologiya bu- talim-tarbiya mazmunining ayrim
yo‘nalishlarini amalga oshirish usullari va vositalari majmuyini o‘z ichiga oluvchi innovacion
tizimlarni qamrab oladi. Bunga ayrim fanlarni o‘qitish texnologiyalari, o‘qituvchining o‘quvchi
bilan ishlash texnologiyalari kiradi.
O‘qituvchi o‘quvchilarni faollashtiradigan, o‘zi va o‘rganuvchi uchun qulay bo‘lgan
yo‘llarni, usul va uslublarni, o‘qitish shakllari, metod va vaziyatlarni izlaydi, zamonaviy
pedogogik texnologiyaga suyanib, o‘quv jarayonini samaradorligini oshiradi. O‘quvchilarni
mustaqil fikrlashga o‘rgatib, o‘quv jarayonining yuqori sifat va samaradorligiga erishadi. Shu
boisdan ham, pedogogik texnologiya, didaktik texnologiya, talim texnologiyalariga o‘quv
jarayoniga eng samaradorli vositalar deb qaralmoqda. Ulardan dunyo pedogogik amaliyotida
keng foydalanilmoqda. Hozirgi kundagi eng dolzarb masala va vazifa talim standartlarini o‘quv
jarayoniga tadbiq etishdan iboratdir.
Pedogogik texnologiya hozirda barcha pedogogik kasblar hamda talim tarbiya jarayonini
tashkil qilish, boshqarish, nazorat qilish bilan bog‘liq kasblarning asosini tashkil qiladi. Zamonaviy
pedogogik texnologiyalardan barcha pedogoglar xabardor bo‘lishlari zarur.
O‘zbekistonda talim-tarbiya sohasini isloh qilishning asosiy omillaridan biri “shaxs manfaati
va talim ustuvorligi»dir. Bu omil davlatimizning ijtimoiy siyosatini belgilab berganligi tufayli
talimning yangi modeli yaratildi.
Dastlab “texnologiya” tushunchasiga aniqlik kiritaylik. Bu so‘z texnikaviy taraqqiyot bilan
bog‘liq holda fanga 1872 yilda kirib keldi va yunoncha ikki so‘zdan - “texnos” (teshne) - sanat,
hunar va “logos” (logos) - fan so‘zlaridan tashkil topib “hunar fani” manosini anglatadi. Biroq
bu ifoda zamonaviy texnologix jarayonni to‘liq tavsiflab berolmaydi. Texnologik jarayon har
doim zaruriy vositalar va sharoitlardan foydalangan holda amallarni muayyan ketmaketlikda
bajarishni ko‘zda tutadi. Yanada aniqroq aytadigan bo‘lsak, texnologik jarayon - bu mehnat
qurollari bilan mehnat obektlariga bosqichma-bosqich tasir etish natijasida mahsulot yaratish
borasidagi ishchining faoliyatidir.
Tajriba sinov natijalari shuni ko‘rsatadiki hozirgi zamonda bilim olish jarayonida pedogogik
texnologiyalarning ahamiyati juda katta, ayniqsa maktabda pedogogik texnologiyalar asosida
o‘qitish hozirgi zamonda muhim ahamiyatga ega deb hisoblaymiz, chunki maktab o‘quvchilari
yosh va ko‘p narsaga qiziqadi, jumladan bilim olishga ham. Biz ularning bilimini so‘ndiray,
aksincha darsni pedogogik texnologiyalari asosida qiziqarli qilib musobaqa tarzida, turli xildagi
tarqatma materiallar asosida boyitib va ularni majburlab emas, balki o‘zi qiziqib yana bilim
olishga tirishishi kelajakda komil inson bo‘lishi biz o‘qituvchilarning eng katta yutug‘i deb
hisoblaymiz. Maktab o‘quvchilari ayni o‘smir yoshidagi, qiziqqon, sal narsadan zerikadigan va
qaysi tarafga qiziqtirsangiz o‘sha tarafga moyil bo‘ladigan o‘smir yoshlar hisoblanadi. Ularni
ham pedogogik texnologiyalari asosida darsga qiziqtira olsak, o‘qishga qiziqishini, bilim olishga
120
10
moyilligi orttira olsak va boshqa salbiy narsalarga qiziqishi ortishiga yo‘l qo‘ymasak bizlar
kasbimiz jihatidan oldimizga qo‘ygan ijobiy maqsadimizga erishgan bo‘lamiz.
Tajriba natijasi shuni ko‘rsatdiki, pedogogik texnologiyalar asosida o‘tgan dars ananaviy
o‘tgan darsga qaraganda yuqoriroq samara berdi, o‘quvchilarning matematikaga bo‘lgan
qiziqishini orttirdi va o‘quvchilar qiziqqanidan vaqt qanday o‘tganini sezishmadi. O‘quvchilar
qolgan darslar ham shu shakllarda o‘tishi kerakligi to‘g‘risidagi fikrlarni bildirishdi va hohlashdi.
Shunday qilib, muammoli-modulli o‘qitish texnologiyasining mohiyatini quyidagicha izohlash
mumkin: o‘quvchilarning talab etilgan darajada bilimdonligiga erishish uchun o‘quv materiali
mazmunini yirik tuzilmalash, unga mos holda o‘qitish metodlari, vositalari va shakllarini tanlash
amalga oshirilib, ular o‘quvchilarni to‘liq, kisqargan yoki chuqurlashgan o‘qitish variantlarini
mustaqil tanlash va o‘tishga yo‘naltiriladi. Muallifning takidlashicha, muammoli-modulli o‘qitish
texnologiyasi bo‘yicha 70 foiz o‘quv materiali yuqori darajada o‘zlashtirilgan va aniq o‘rnatilgan
komponentlik darajani kafolatli taminlangan.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. J.G‘.Yo‘ldoshev., S.A.Usmonov. “Pedagogik texnologiya asoslari” Toshkent. “O‘qituvchi”
2004 y.
2. N.N. Azizxo‘jaeva. “Pedagogik tehnologiya va Pedagogik mahorat” Toshkent. “AvtoNashr”
2006 y.
121
Do'stlaringiz bilan baham: |
